Andvari - 01.01.1945, Page 20

16
Alexander Jóliannesson
ANDVAHI
að suma, vöktu þau athygli margra, og svipaðar sltoðanir komu
seinna í'ram innan kirkjunnar sjálfrar fyi'ir xitlend áhrif og
vöktu aftur deilur. Um þessi skrif sagði Matthías Jochums-
son t. d., að þau væru ungæðisleg, en höfundurinn skarpur og
skáldmæltur og „vill auðsjáanlega segja satt og rétt eins og
hann meinar“ og segir, að það sé „fögur og tápmikil stefna
hjá ýmsum vorum yngri manna“ að „forðast allan garnlan
og nýjan yfirdrepsskap“.
Skoðanir sínar á þessum efnurn dró Þorsteinn saman i einni
greininni svo: „Og Jxeir, sem ekki trúa því, að mannkynið eigi
hér fyrir höndum að fullkomnast, ná betri og betri lífskjörum,
og ekki vilja vinna að framförum jxess, af þvi að þau séu
einskisverð — þeir eru nútímans vantrúarmenn, þrátt fyrir
allar himnaprédikanir.
Vellíðan mannanna hér á jörðunni, fullkomnara líf, berli sið-
ii% hærri og fegurri hugsjónir, leitun nýrra og nýrra sanninda,
Jietta eru boðorð framfaranna og geta verið markmið allrar
speki, alls skáldskapar, allra hugsjóna, í einu orði: markmið
lífsins." („Sunnanfari“, jan. 1895).
Þá sagði liann einnig, að „ritningin hefði i sér fólgin rnörg
og fögur sannindi“ og fór vinsamlegum orðum um gildi presta
fyrir íslenzkt menningarlíf. Hann var mjög vel að sér í ís-
lenzkum sálmakveðskap og hafði miklar mætur á Hallgrími
Péturssyni. Hann átti sæti í nefnd, senx skipuð var til að end-
urskoða sálmabókina, og gaf hún út viðbæti við hana (1933),
og stóð talsverður styr um jxá bók.
Þorsteinn horfði franx í tímann. Hann fylgdist með ölluni
andlegum hræringum sinnar tíðar og var að ýnxsu leyti á
undan samtíð sinni, eins og sýnt hefur verið. Heimsstyi’jöldin
fyrri markaði tímamót, og fullveldisviðui’keixning Daixa 1918
breytti ýmsu til batnaðar á landi voru. Sjálfstraust íslendinga
óx, athafnalífið blónxgaðist, og margs konar breytingar til
batnaðar urðu í jxjóðlifi og háttum. í „Heimsstyi’jöldinni“ eru
prentaðar tímamótahugleiðingar eftir Þorstein, og niunu upp-
haflega vera kafli úr ræðu, en felldar inn í frásögnina um
stríðið. Kemst hann jxar m. a. jxannig að orði: