Andvari - 01.01.1945, Side 67

A.VDVARt
Lýðveldishugvekja uni íslenzkt mál
63
stund á að varðveita, efla og rækta mál hennar og hlynna að
því og halda því lifandi, hreinu og óflekkuðu.
Ef umhyggju og ræktarsemi mætti reikna upp til jafnaðar
á rétti og skyldu, þá ætti alþýða vor íslendinga rétt á þvi, að
þeir, sem hún hefur rutt margháttaðar brautir til mennta-
frama og fullkomnað þá umhyggju sína með því að reisa
þeim íslenzkan háskóla, er hún heldur uppi og eflir með ærn-
um tilkostnaði, telji það jafnan helgustu skyldu sína að gera
menntastofnanir vorar og sérstaklega háskólann að óbilandi
virkisborgum til varnar dýrmætustu fjársjóðum vorum, ís-
lenzkustu verðmætunum, sem til eru í heiminum, íslenzkum
orðaforða, draga þar saman og fylkja til vígs öllu því liði, er
slíka vörn má veita, og gera síðan hlífðarlausan aðsúg þaðan
að hverjum þeim, er leyfir sér að troða fótum og traðka niður
mestu dýrgripi íslenzkrar menningárarfleifðar. Færi vel á, að
þeir byrjuðu á því að hætta að kalla íslenzk fræði norrænu
að dönskum hætti. Þar næst mætti koma, að þeir berðust af
alefli fyrir útrýmingu annarra mállýta og beittu sér jafn-
framt fyrir því að temja alþýðufólki með eftirdæmi sinu að
hafa jafnan í máli sínu í ræðu og riti íslenzk orð, gömul eða
ný, ef með nokkru móti verða fundin eða mynduð, hefja þannig
UPP nýja siðabót islenzkrar orðfærismenningar og halda svo
afram, unz risin er svo öflug málþrifnaðaralda, að enginn
uiálfarssóði láti framar á sér lcræla.
Ráðabreytni þessi myndi bráðlega hafa í för með sér skarp-
Rgri skilning en nú ríltir á því, að hverju beri að stefna með
öRu skólahaldi voru, en þó sér í lagi með undirstöðuatriði þess,
islenzkukennslunni í landinu. Að réttu lagi ætti enginn að
hljóta fullkomið námsvottorð úr skóla, sem íslenzka er kennd
í> nema þaulreynt sé, að hann geti talað og ritað með íslenzk-
11111 orðurn, að svo miklu leyti sein þau eru til, um hvert það
efni, sem hann kann nokkra grein á, hafi tamið sér smekk-
víslegt orðaval og íslenzlct orðalag í tali og riti og innrætt sjálf-
llln sér óbilgjarnan áhuga á því að ástunda það til frambúðar
öðrum til fyrirmyndar.
Framtíðarhugsjón vor íslendinga um íslenzkt mál á að vera