Andvari - 01.01.1921, Side 99

^ndvari].
Einsteinskenning.
95
sér ljósvakann ganga gegnum jörðina, hér um bil
eins og vatn gengur gegnum sýju, sem dregin er gegn-
um það; sá er að eins munurinn, að ljósvakinn færi
alveg gegnum jörðina mótstöðulaust, en vatnið myndi
gera mótstöðu gegn sýjunni.
Með öðrum orðum, vér yrðum að hugsa oss, að
ljósvakinn væri í fullri ró, meðan jörðin gengi gegn-
um hann. Þetta táknar það frá einhverjum stað á
jörðunni, að ijósvakinn streymi fram hjá og gegnum
herbergi vor með sama hraða sem jörðin eða með
30 röstum (km.) á sekúndu.
Nú var það fyrir hér um bil 30 árum, að ame-
ríkskur eðlisfræðingur, Michelson að nafni, tók sér
fyrir hendur að sýna fram á þenna ljósvakastraum;
hann vildi mæla hraða hans.
Það er að eins eitt, sem nokkuð kemur nærri ljós-
vakanum, sem sé ljósbylgjurnar. Hann varð því að
nota þær á einhvern hátt. Aðferð hans var að hugs-
uninni til heldur óbrotin, en í framkvæmdinni mjög
erfið; hér nægir að sýna, hvað fyrir honum vakti.
Til þess að létta fyrir skilningnum, tökum vér al-
veg samkynja dæmi. Hugsum oss það, að maður sé
um borð í báti, sem rekur hægt yfir algerlega lygnan
vatnsflöt. Þetta vatn hugsum vér oss dálitið frá-
brugðið veDjulegu vatni, og er það til þess að gera
dæmið erfiðara og fá alveg samkynja tilraun Michel-
sons. Það á sem sé ekki að veita neitt viðnám við
því, að báturinn eða aðrir hlutir (líkamir) hreyfist í
því. Þess vegna getur maðurinn ekki kastað blátt
áfram spýtu frá sér og séð, hvernig hann rekur frá
henni, því að vatnið flytur ekki spýtuna með sér.
En ef hann kastar spýtunni útbyrðis, gerir hún
hringbylgjur í vatnið. Og þær eru á vissan hátt fast