Andvari - 01.01.1891, Blaðsíða 96

94
svona var alstaðar, kvaðirnar rigbundu hvern hús-
bónda, scm ekki var sjáifur landsdrottinn. Á Snæ-
fellsnesi hafa slíkar kvaðir haklizt lengur en annars-
staðar og siunir kátípniéhÉÍ hafa fram á þessa öld
notað vinnukrapt landseta sinna 'óg skuldunauta í
sínar þárflr' gégh litlu eða engu endurgjakli. í fiski-
leysisárunum floshuM menn íiptí hópum saman og þá
var farið að flakka, komst þetta upp í vana svo
menn flökkuðu og fóru á vergang þó engin þörf
væri til þess; fiskiaflinn var allt af stopull, en búða-
menn sinntu lítið eðá ekkert landbúnaði, og
höfðu svo engan styrk af honum þegar aflinn
brást, þetta hafa menn snemma séð hve hættu-
legt var, því í Píningsdómi 1490 stendur: »engir
búðsetumenn skulu vera í landinu, þeir sem eigi
hafa búfé til at fæða sik við, svo þó, at þeir eigi
ekki minna fé en iij hundruð, svo karlar sem kon-
ur, og skyldir til vinnu hjá bændum allir þeir; sem
minna fé eigu en nú er sagt, konur ok karlar*1.
Dómurinn sem upp var kveðinn í Spjaldhaga 1544
sýnist helclur hafa kvatt menn til að flakka; þar var
dæmt, að hýsa skyldi innansveitarmenn 4 sinnum á
ári á hverju byggðu bóli; en utansveitarmenn tvisv-
ar, en sekir þeir sem úthýsa, fjórum mörkum í dóm-
rof; var þá allt flutt eða gekk sjálft það er snautt
var2. »Það var ákveðið í dómi Þormóðar Arasonar
1565, að flytja skyldi fátæka menn eptir réttum boð-
burði um alla sýslu og hýsa á hverju bygðu bóli,
skyldi svo einyrki flytja sem bóndi, en utansveitar-
menn fara sem dagur entíst og sé beint nokkru á
hverjum bæ, enveriburt úr sýslunni á vetrnóttum»8.
1) Lovsamling for Island I, bls. 42.
2) Espólíns árbækur IV, bls. 17, 140.
8) Espólíns árbækur IV, bls. 137.