Skírnir - 01.01.1919, Blaðsíða 53

46
Þýðingar.
[Skírnir-
mentuninni og byggja áfram á þeim grundvelli, sem að»
stæður og arfhættir hafa lagt.
Á allri skólamentun eru miklir agnúar, og því meiri sem
skólarnir eru lægri, enda eru æðstu skólarnir, liáskólarnir,
fremur sjálfmentunarstofnanir en kenslustofnanir. Skól-
unum hættir við að troða í menn dauðri þekkingu, án
þess að setja hana í samband við líf og þroska, að gera
menn ósjálfbjarga í hugsun og þreytta á allri andlegri
viðleitni. í skólunum er einatt ekki spurt um þörf nem-
endanna, heldur troðið í þá eins og aligæsir, sem fitaðar
eru til frálags, og úr verður andieg ofsaðning. Fyrirmynd-
arnemendur erlendra barnaskóla hætta oft að lita í al-
mennilega bók um fermingu, og eru orðnir alls ófróðir
og ómentaðir á þeim aldri, sem sjálfmentaði maðurinn,
sem byrjaði seint og af persónulegri þörf, er að komast
verulega á lagið. Ef tilgangur erlendra alþýðuskóla væri
sönn mentun, i stað þess að það er helzt framkvæmni
(efficiency), tilgangur kominn ofan að frá stjórnendunum
og utan að frá samkepninni, en ekki innan frá, þá væri
skólamentunin mönnum enn þá meira áhyggjuefni en hún
alment er. En víst er, að beztu menn finna greinilega,.
að barnaskólarnir ná illa tilgangi sínum í hverju efni sem
er, þó ekki sé annars kostur en halda í þá í einhverri
mynd, af þvi að heimilisfræðslan liefir aldrei komist í
rétt horf.
En ef svo fer í hinum erlendu skólum, þar sem þétt-
býli og auður eru nóg til þess að menta kennaraua sæmi-
lega og launa þeim vel, þá má geta nærri hvernig færi
í íslenzkum harnaskólum til sveita, þar sem kennararnir
eru :>dæmdir til fátæktar« og úr engum kenslukröftum
væri að velja. Auðvitað getum við ekki komist hjá
barnaskólum i kaupstöðum og sjóþorpum, og lýðskólum
væri æskilegt að koma upp, ef við getum haft þá mynd-
arlega og með sæmilegum kröftum. En heimilismenning-
una verður um fram alt að efla og kenna mönnum að
skilja, að mentun mannsins hyrjar fyrst fyrir alvöru þar"
sem skólanum sleppir.