Jólablað félagsins Stjarnan í austri. - 24.12.1917, Síða 65

að guð sé alslaðar og í raun og veru lífið og sálin í allri til-
verunni, eða eins og skáldið John Milton kvað í hinni frægu
guðfræðilegu drápu sinni:
«... Pví ek Drottinn einn
er, sem uppfylli
hið endalausa
ekkert er auðt rúm
eftir skilið.#1
(Paradísar Missir 7. B. Pýð. Jón Porláksson prestur að Bægisá.)
Öll tilveran og gervöll starfsemi hennar, segja trúarbrögðin, á
rót sina að rekja til guðs og það er hans eigið líf, sem lieldur
lienni við, — án lians hlylu lilutirnir að liætla að vera til. Eill
helgiritið eignar lionum þessi orð: »Hvorki það, sem er hrær-
anlegt né óhræranlegt getur verið til, ef það væri svifl mér«
(Bhagavad-Gila X, 39.) Og í öðru segir meðal annars: »Hinn
eini guð er fólginn i öllum sköpuðum hlutum. Hann er í öllu
og hin insta sjálfsvitund allra skepna. Hann er stjórnandi
1 Hin auslræna algyðiskenning (pantheism) segir, að guð sé alt í
öllu, en pó jafnframt yfir öllu, það er að segja, að hann hafi full-
komið meðvitundarlíf, sem er liált uppliafið yfir liina skynjanlegu
lieima (manifested universum). Ef austrænn algyðistrúarmaður væri
beðinn að skýra guðshugmynd sína, mundi hann gera það eitthvað á
þessa leið: »Ycr gætum líkt allífinu, guði, við andrúmsloftið og hinni
skynjanlegu tilveru við hafið. Pað er enginn sá lilutur til í iiafinu,
sem liefur ekki fólgnar í sér lofttegundir, og meira að segja, liafið
sjálfl og alt, sem í þvi er, dautt og lifandi, er í raun og veru lol'tleg-
undir í föstu eða tljótandi ástandi. Andrúmsloftið heldur áfram að
vera til sem sérslakt og sjálfstælt loft, þótt nokkur liluli þess sé
»bundinn« i tljótandi ástandi eða föstu í hafdjúpinu.« Hinni austrænu
algyðiskenningu má ckki blanda saman við þá »algyðiskenningu« með
vestrænum þjóðum, sem heldur þvi fram, að guð sé að eins blind
eðlismögn og efni, sem er sama sem efnistrú (liylotlieism).