Iðunn : nýr flokkur - 01.04.1918, Blaðsíða 50

288
Woodrow Wilson.
[ IÐUNN
orðsending sinni 16. apr. 1916, sér nægja að ógna
Pjóðverjum með friðrofum og með því að kalla
heim sendiherra sinn, ef slíkt kæmi nokkuru sinni
fyrir aftur; enda hétu Pjóðverjar því þá, að tak-
marka kafbátahernað sinn og gerðu það um stund,
að minsta kosti á þann hátt, að þeir gæltu þess belur
en áður að granda ekki skipum hlutleysingja.
En hugur Wilsons sjálfs var í raun réttri svo
fjarri friðrofum, að hann mánuði síðar gerðist for-
mælandi þess, að friður yrði saminn og bauðst til
þess að fara með friðarmál á milli þjóðanna til þess
að reyna að koma á allsherjar friði og svo tryggu frið-
arsambandi meðal þjóðanna, að það yrði ekki roíið
hvorki i bráð né lengd. Þetta var hugmynd hinnar
svonefndu: League to Enforce Peace, er þá hafði
verið slofnuð í Ameríku að undirlagi Tafts, fyrv. for-
seta. Friðinn mætti tryggja, hugðu þeir, með gerða-
dómstól og nauðungarvaldi sameiginlegs hervalds
sambandsþjóðanna (sbr. Iðunni, II. ár, bls. 124).
Hugmynd þessi fékk lítinn byr, að svo komnu,
bæði í Ameríku og Evrópu, og svo fór líka kosn-
ingaleiðangurinn í hönd í júlí 1916, þá er ganga
skyldi til forsetakosninga í Bandarikjunum; en þá
eru Bandaríkjamenn vanir að gleyma öllu öðru. Þó
kom það nú fram, að demókratar, sem fylgdu Wil-
son til endurkosningar, vildu fyrir livern mun hafa
frið. En republikanar, og þá einkum Roosevelt, — en
þeir héldu fram Hughes dómara sem sínu forseta-
efni, — létu all-ófriðlega. Kosningarnar fóru, eins og
kunnugt er, svo, að WiIsOn var endurkosinn, og
þólti það bera órækan vott um fylgi friðarstefnunnar
í Bandaríkjunum, enda var liann þá margnefndur —
»friðarforsetinn«.
Meðan þessu fór fram, var alt með fremur kyrr-
um kjöruin á sjónum, og virlust Þjóðverjar heldur
hafa dregið sig í hlé með kafbátahernaðinn. Skorti