Kirkjuritið - 01.04.1948, Síða 56

150
KIRKJURITIÐ
máli og hrynjandi, en samræmar málmyndir og bragar-
hættir sérkenna hið bezta í skáldskap hans, lipurð og létt-
leiki.
Petter Dass líktist um það hinum eldri samtíðarmönnum
sínum og höfuðskáldum íslenzkum, þeim séra Hallgrími
Péturssyni og séra Stefáni Ólafssyni, að hann er jafnvigur
á veraldlegan og andlegan kveðskap, og hefir látið eftir
sig merkileg verk, á báðum sviðum.
Af veraldlegum kvæðum hans eiga „Dalavísur" hans
(„Den norske Dale-Vise“) sérstöðu bæði um efni og rím-
leikni; voru þær fyrst prentaðar í Kaupmannahöfn 1683,
hið eina af verkum hans, sem vitað er um, að út hafi komið
um hans daga. Er þar um að ræða mjög raunsæja og ber-
sögla lýsingu á lífinu í norskum dalabyggðum, og kennir
þar viða markvissrar ádeilu. Kvæðið er skemmtilegt að
sama skapi, enda hefir það orðið vinsælt mjög; leikur
skáldið sér þar að dýrum bragarhætti, og hefir það átt
sinn þátt í því að halda kvæðinu lifandi á vörum manna.
Að efni til eru „Dalavísurnar“ skyldar aðalriti Petters
Dass og því verki hans, sem hann á skáldfrægð sína mest að
þakka, en það er kvæðaflokkurinn „Nordlands-Trompet"
(Hálogalands-lúðurinn), alhliða lýsing á Hálogalandi og
Háleygjum í bundnu máli. Vann skáldið að þessu riti sínu
í meir en tvo áratugi, og lauk því eigi fyrr en á seinni
árum sínum. Það náði mikilli útbreiðslu í afritum, en
kom ekki út á prenti fyrr en 1739, heilum mannsaldri
eftir lát höfundarins, en síðan hefir hver útgáfan rekið
aðra.
1 kvæðaflokki þessum hefir skáldið náð ágætlega þeim
tilgangi sínum: að fræða og skemmta í senn. Rauntrú og
lifandi lýsing á staðháttum á Hálogalandi og lífi íbúa þess,
í blíðu og stríðu, siðum og háttum, helzt þar í hendur
við skáldlega túlkun á viðfangsefninu. Skáldið yrkir hér
um það, sem hann hefir séð og reynt, t. d. lýsir hann á
áhrifamikinn hátt prestsstarfinu í þessu hrikafengna og
einangraða umhverfi, eins og það var á þeim dögum. Það