Kirkjuritið - 01.06.1972, Blaðsíða 90

þeirra meginsiónarmiða, að öll skreyt-
ing kirkju og kirkjugripa á að vera
túlkun þess, sem Guð vill kunngera
lýð sínum, honum til huggunar,
hvatningar og helgunar. Þessi tvö
viðhorf hafa alla tíð togast á eða
öllu heldur verið að verki í kirkjunni.
í fornkirkjunni var eindregin and-
staða gegn allri skreytingu, þó að
helgihald hennar vœri engan veginn
einfalt, Samt er vitað, að snemma
átti hún a.m.k. sums staðar mikið
af dýrum munum. Hvorki mátti þá
nota Ijós til skreytingar, hljóðfœri
með söng né reykelsi og heldur ekki
helgimyndir, þótt allt þetta vœri þá
sjálfsagðir hlutir bœði hjá Gyðingum
og Grikkjum. Þessi stefna fornkirkj-
unnar var þó í fyrstu einkum mörkuð
af því, að þeir vildu í engu minna
á hœtti heiðingjanna né líkja eftir
þeim. Þó mun þetta allt hafa við-
gengist að meira eða minna leyti
við hjónavígslur og útfarir, þrátt fyrir
bann kirkjustjórnar.
Með frelsi kirkjunnar á öndverðri
4. öld hófust kirkjubyggingar. Keis-
arinn reisti sjálfur veglegar kirkjur
bœði í Róm og Jerúsalem. Auk þess
veitti hann fé til annarra kirkjubygg-
inga og hvatti til þeirra. Vegna hins
mikla innstreymis fólks í kirkjuna,
var óumflýjanlegt að reisa kirkjur
hvarvetna. Þá kom þegar til álita,
hve miklu fé mœtti verja til skreyt.
ingar þeirra og urðu strax um það
skiptar skoðanir.
Þrátt fyrir þann skoðanamun kom
þegar fram mikil skreytingarlist, reyk-
elsi var innleitt og messuskrúði, en
hljóðfœraslattur var ekki leyfður fram
eftir öldum og er ekki enn í austur-
kirkjunni. í vesturkirkjunni var Þ°
hljóðfœraslátfur tekinn upp nokkuð
snemma, en í austurkirkjunni er hanS
í stað iðkaður íburðarmikill kón
söngur.
Síðan hófst hið frœga „mynda,-
stríð" í austurkirkjunni, sem stóð
726 til 843 með 50 ára hléi. Það var
til lykta leitt á Kirkjuþingi í Kon-
stantinopel 843, er staðfesti ákvarð-
anir Kirkjuþingsins í Niceu árið 786/
en þar sigruðu þeir, sem vildu hafa
myndir.
Skreyting með helgimyndum (lc°n'
er enn í dag einkenni austurkirkjunn-
ar. Svo mikilvœgar eru helgimyn6'r
þar, að þœr eru settar við hlið Guðs
orðs.
En þá er að gœtandi, að um helg'"
myndir einar er að rœða og tákn-
myndir, sem allar hafa ákveðna
merkingu og segja sögu eða túlk°
boðskap, sem ýmist er tekinn ur
Biblíunni eða úr sögu kirkjunnar, en
hún er óslitið framhald postulasö9'
unnar. Þetta er sú list, sem kirkjan
þarfnaðist mjög meðan þorri fólk5
var ólesandi. Einnig er þörf fyr,r
þessa list í löndum, þar sem mynó|n
er að taka sér œ meira rúm við hH
hins ritaða máls,
Á Vesturlöndum varð deila ÞeS5*
aldrei eins hörð. Talið er, að þa
stafi af áhrifum Ambrosiusar biskups
(á 4. öld), en hann var sálmaskál <
sönglagahöfundur, mikill predikarl
og listunnandi.
Munkaregla sct. Benedikts hafð'
forystu um kirkjuskreytingar og virS'
höfn á Vesturlöndum. Einkum el
klaustrið í Kluni frœgt fyrir að na
hámarki á þeirri braut.
184