Syrpa - 01.04.1919, Page 74

70
S Y R P A
bezta sápa fyrir hörundið sé blend-
ingur af lireinni fituolíu og sodium
sterin. Og jafnvel hana ætti aö
nota í hófi.
Saccharin.
Síöan stríöið hófst hafa Þjóöverj-
ar notaö saccharin mjög mikiö í
staö sykurs. Saccharin er búið til
úr koltjöru, og er hér utn bil 360
sinnum sætara en sykur, en hefir
ekkert næringargildi. Sú skoBun
þó ósönnuB, aB þaB sé hættulegt
fyrir meltingarfaerin, liefir valdiö
því, að ekki hefir veriB leyft aðselja
þaB sem lyf, Saceharin er dýrt,
hefir þýzka stjórnin sett á þaö hátt
verB í því skyni, að vernda sykur-
iðnað landsins, þótt það sé leyft nú
til bráðabyrgðarnotkunar.
Kínin.
Kínín er hið bezta meðal við hita-
sótt, sem vísindamönnunum hefir
enn tekist að finna, ÞaB er haldið
aB þaö hafi fyrst fundist í Suöur-
Ameríku, kringum áriB 1535, og
nefndu Spánverjar þá plöntuna, sem
þaB er unniðúr, ,,hitasóttarplönt-
una“, sem var réttnefni/ Krists-
munkar nefndu Kínabörkinn Krists-
munkabörk, eftir sjálfum sér. Kínín
var fyrst notaB sem læknismeöal,
svo sögur fari af, nokkru síBar, er
kona landstjórans í Perú, greifafrú
Chincon, var laeknuð af hitasótt
meB því.
Þetta vakti almenna eftirtekt á
jurtinni og var henni nú gefiö nafn
frúarinnar, og börkurinn hét eftir-
leiðis Chincona-börkur. Frúin flutti
kínabörk meö sér til Norðurálfunn-
ar 1639. Þegar hljóöbært varö,
hversu gott meðal hann væri viB
hitasólt, seldist pundið af honum
fyrir pund af silfri. Kristsmunk-
arnir breiddu út þekkingu á lyfinu
um alla Norðurálfuna. Loövík fjórt-
ándi Frakka konungur var læknað-
ur með því, þegar hann var krón-
prins, og um 1680 var alment fariö
að nota þaö. Chincona plantan
þrífst á Indlandi, Jamaica og Nýja
Sjálandi.
Manntal.
Að taka rranntal, er enginn ný-
tísku siður. Móse tók manntal hjá
ísraelsmönnum árið i4g0 f. Kr. og
566 f, Kr. voru það lög hjá Róm-
verjum að hver maður varð að skrá-
setja sig og sitt fólk og eigur sínar
fastar og lausar, með eiði, fimta
hvert ár.
Skipaskurðir.
Lengstur skipaskurður í heimi er
í Kína, 700 mílur á lengd. Erie-
skurðurinn í Ameríku kemur næst,
363 mílur á lengd. Tveir stystu, en
þýðingarmestu skurðirnir eru Pan-
ama, 54 mílur og Suez sem er 100
mílur á lengd.
Skrítla.
Eitt sinn tókst írskur prcstur fcrð á
hendur til Róm. Nokkur sóknarbörn
hans báðu hann að kaupa fyrir sig smá-
vegis, og tók liann því vel. Fengu sumir
lionum andvirðið um leið, en aðrir ckki-
Þegar prestur kom til baka færði hann
hverjum sitt, sem liafði borgað. En þeg-
ar hinir kvörtuðu, sagði hann góðmót-
lega:
„Þegar eg kom út á rúmsjó, tók cg upP
pappírsmiðana sem á var ritað, það er
eg átti að kaupa og raðaði á dekkið. A
miða þeirra sem höföu borgað mér lagði
eg peningana sem eg hafði tekið á móti.
En svo kom dálítill vindgustur og feyk'
þeim miðunum er ekkert var til að leggj .
á, út á sjóinn. Þessvegna færði eg þei'tó
einum það sem þeir báðu mig að kaupa,
sem fengu mér audvirðið. Hinir verða
að biðja faðir Neptúnus um sitt.“