Sjómannadagsblaðið - 01.06.1998, Síða 60

60
SJÓMANNADAGSBLAÐIÐ
sigldum með aflann til Bretlands.
Ekki lenti ég í neinu eftirminnilegu
sem ég get kallað í þeim siglingum,
slapp alveg við það. Mér fannst þetta
venjast. Fyrst var maður skíthræddur
en hætti að leiða hugann að hættunum
þegar frá leið. En vissulega var alltaf
sofið í öllum fötum. Eftir að árásin
var gerð á Reykjaborgina fengum við
vélbyssu og riffil um borð í skipin,
því Bretarnir sáu að ekki var hægt að
láta salla menn niður algjörlega varn-
arlausa. Ég held að það sé líka rétt hjá
mér að eftir að við fengum byssurnar
hafi kafbátur ekki gert árás á íslensk-
an togara. Hins vegar varð Vörður
fyrir árás þýskrar flugvélar eftir þetta
og fórst þar einn maður. Stðari part
stríðsins sigldu togararnir jafnan tveir
og tveir saman. Þá var farið að sigla
einkum á Grimsby og Hull, en áður
hafði fyrst og fremst verið siglt til
Fleetwood.
Litla tilbreytingu var að hafa í
bresku höfnunum sem von var. Það
var þá helst bjórinn og svo fjölleika-
hús sem gengu undir samheitinu
„Pallas.“ Þau var að finna bæði í
Grimsby og Hull og eins á vestur-
ströndinni, svo sem í Blackpool rétt
hjá Fleetwood. Og alltaf var hægt að
versla ýmislegt sem kom sér vel
heima, einkum fatnað. En matvælaúr-
valið var lítilfjörlegt.
Síðast í stríðinu, eða í ársbyrjun
1945, réði ég mig sem stýrimann á
um hundrað tonna bát, Kristján frá
Akureyri. Við fiskuðum í hann við
Vestmannaeyjar og sigldum þaðan
tvo túra til Fleetwood. A þessum báti
var ég ekki nema í tvo eða þrjá mán-
uði, því þá réði ég mig háseta á Skut-
ul. Mikið og margt er búið að rita um
siglingar íslenskra skipa á stríðsárun-
um og sú saga finnst mér að sé stétt
okkar sjómanna til sóma. Því mislík-
aði mér þegar mér barst bók í hendur
um síðustu jól þar sent segja má að
því sé haldið fram að við íslendingar
hefðum aldrei átt að sigla yfir hafið,
því þýsku kaibátaforingjarnir hefðu
verið í sínum fulla rétti að skjóta skip-
in niður. Þetta eru ummæli sem mér
þóknast ekki vel. Og hvernig ætti
sagnfræðingur að geta lagt mat á við-
horfin á þessum tímum fimmtíu árum
síðar?“
“Mérfinnst það mikill missir að eng-
inn gömlu togaranna skuli hafa verið
varðveittur.” (Ljósm.: Sjómdbl. AM)
Út að sækja Ingólf Arnarson
„En nú hófst ferill minn sem yl'ir-
manns á togurum, því árið 1947 fór
ég til Hull í Englandi að sækja fyrsta
nýsköpunartogarann okkar, Ingólf
Arnarson, sem smíðaður var í Selby,
en smíðinni var lokið í Hull. Þar hafði
ég verið ráðinn annar stýrimaður og
var náttúrulega upp með mér af því,
enda sögðu skipasmiðirnir að þetta
væri glæsilegasti togari sem þeir
hefðu tekið þátt í að byggja. Og tvo
fyrstu túrana mína sem skipstjóri fór
ég á Ingólfi Arnarsyni 1948, en þá
sigldum við til Þýskalands.
Með nýsköpunartogurunum urðu
mikil þáttaskil, en mikil og merk var
líka sú saga sem lauk þegar gömlu
togararnir hurfu einn af öðrunt. Mér
finnst mikill missir að því að enginn
þeirra skuli hafa verið varðveittur sem
safngripur. Togaraútgerðin gjörbreytti
íslensku samfélagi, því þá fyrst fór að
örla á peningum til þess að gera eitt-
hvað. En mér finnst að í þessu efni sé
látið eins og ekkert liafi gerst. Aftur á
móti má ekki rífa nokkurn bölvaðan
húskofa án þess að allt verði vitlaust.
Eini maðurinn sem ég veit til að hafi
hafst eitthvað að í þessu efni er Jón
Magnússon á Patreksfirði sem setti
hið gamla skip sitt, Garðar, upp í fjöru
á Patreksfirði. En ég held að hann sé
að gefast upp á að halda honum við.
Hann hefur engan styrk hlotið og er
þó um merkismál að ræða. Þetta er
gamall, norskur hvalfangari og lfk-
lega um aldargamall."
Á Kaldbak og Geir
„Svo var það á miðju ári 1949 að
ég tek við togara sem fastur skipstjóri,
en skipið var Goðanesið frá Neskaup-
stað. Með það skip var ég í hálft ann-
að ár. Ég á fremur óskemmtilega
minningu frá upphafi skipstjóratíðar
minnar á Goðanesinu. Ég held að við
höfum verið nýkomnir í land úr fyrsta
túrnum þegar íbúðarhúsið í Skugga-
hlíð í Norðfirði brann og fórust fjórir
eða fimm í eldinum, en aðrir brennd-
ust illa. Með þetta fólk urðum við nú
að fara til Seyðisfjarðar, því enginn
spítali var á Norðfirði. Þetta bar til að
morgni dags og við vorum að gera
skipið klárt í siglingu til Þýskalands,
þegar komið var með sjúklingana og
þeim komið fyrir á dekkinu. Læknir-
inn á Norðfirði kom með okkur. Að
vísu var logn og blíða, en á leiðinni
gerði svartaþoku og er þessi ferð með
því verra sem ég hef komist í á mín-
um ferli, en enginn radar var um borð.
Mikið reið á að siglingin tæki sem
skemmstan tíma og ég er þakklátur
fyrir að hún tókst farsællega.
Um áramótin 1950-1951 gerðistég
skipstjóri á Kaldbak frá Akureyri, og
með hann var ég í fimm og hálft ár.
Þar líkaði mér ágætlega og ég fiskaði
heldur vel. Við hjónin eigum mjög
góðar minningar um Akureyri og Ak-
ureyringa. Á Kaldbak henti mig eina
ólánið sem ég tel mig hafa orðið fyrir
sem skipstjóri, en í blíðskaparveðri
1954, ef ég man rétt, missti ég dreng
fyrir borð. Aldrei varð uppvíst
hvernig það atvikaðist.
1956 kom ég á ný til Reykjavíkur
og tek þá við togaranum Geir, sem var
í eigu þeirra aðila er stóðu að rekstri
Kletts, en gerðu þeir út ein ijögur skip
um þær mundir. Ég var lengi á Geir
eða í sjö ár, hætti með hann 1963. Jú,
ég var einn þeirra sem lentu í Ný-
fundnalandsveðrinu íjanúar 1959. En