Sjómannadagsblaðið - 01.06.1998, Page 102

102
SJÓMANNADAGSBLAÐIÐ
Breskum vopnum og brotsjóum ögrað
Pétur Kr. Bjarnason segir frá viðburðaríkustu siglingunni af 30
sem hann fór yfir hafið á stríðsárunum
Það er vetur á ísafirði og hallar að
jólum árið 1941. Það er stríð í heimin-
um og þýskir kafbátar og flugvélar
skjóta á íslenska fískimenn hvar sem
til þeirra næst, jafnt við strendur
landsins sem á úthafinu. Richard
hafði komið úr söluferð um mánaða-
mótin nóvember og desember. Það
hafði verið ógæftasamt undanfarið og
lítið aflast. Flutningaskipin, bæði inn-
lend og erlend, höfðu hópast saman
við bæjarbryggjuna og lágu þar í röð-
um hvert utan á öðru. Það var ekki
gæfulegt útlit með að fá fisk til flutn-
ings á næstunni, þar sem allir urðu að
fara í röðina, hvort sem um var að
ræða innlend skip eða erlend leigu-
skip frá hernumdu löndunum, aðal-
lega frá Noregi, Danmörku og Frakk-
landi. Sömu fréttir var að hafa frá öll-
um stærri verstöðvunum.
Um vorið höfðu þýskir kafbátar
haft sig sérstaklega mikið í frammi
um manndráp og skipaeyðingar á
siglingaleiðinni milli fslands og Eng-
lands. Fyrst var ráðist á Fróða og
drepnir fimm menn. Þeim sem eftir
lifðu tókst að koma skipinu til hafnar
í Vestmannaeyjum. Næst hvarf
Reykjaborg, stærsti togari íslendinga,
í fyrstu með öllu, en síðar fundust
tveir menn á fleka sem gátu skýrt frá
atvikum. Pétursey fór frá ísafirði 10.
mars og sást síðast við St. Kildu og
hafði þá stefnu á Irska kanalinn og
hélt eðlilegri ferð og allt virtist vera í
lagi um borð. Þeir hafa því örugglega
verið komnir langleiðina að áfanga-
stað þegar þeir mættu örlögum sínum
vegna árásar kafbáts, eins og síðar
hefur komið fram. í ágústmánuði fór
Jarlinn frá Fleetwood áleiðis til ísa-
fjarðar með ellefu manna áhöfn og
hefur aldrei til hans spurst síðan.
Um vorið, þegar skipatöpin voru
sem mest, höfðu siglingar stöðvast og
legið niðri um tíma, meðan verið var
að koma skipulagi á þær, svo menn
fengjust til að hefja þær aftur. En það
varð að gerast, því allt atvinnulíf
hafði hreinlega stöðvast og allir flutn-
ingar að og frá landinu lágu niðri.
Loks var tekinn upp sá háttur að tog-
arar skyldu sigla í samfloti tveir og
tveir, en smærri flutningaskipin ráða
sínum ferðum, svo sem verið hafði.
Lagt upp í ”skraptúr”
Richard var fyrsta skipið sem sigl-
di eftir stoppið og að lokinni þeirri
ferð fór skriðan af stað aftur.
Við fengum gefnar upp stefnur og
vegalengdir sem við áttum að fylgja í
alls konar krókaleiðum, sem hefðu
lengt siglinguna til muna og aukið
hættuna á að skemma fiskinn. Þessum
fyrirmælum var lítið fylgt en stefnan
sett frá nesi til ness og síðan látið arka
að auðnu.
Þegar svo var ástatt sem í þetta
skipti, þá fóru minni skipin stundum á
”skrap”, eins og það þá var kallað.
Það er að segja að farið var á minni
útgerðarstaðina sem stærri skipin gátu
ekki sinnt vegna hafnleysis og l'engið
sitt lítið af hverju, uns farmi var náð.
Það þóttu erfiðir og oft leiðinlegir túr-
ar og þar sem leið að jólum tóku fjöl-
skyldumenn sér frí. Skipstjórinn, Ey-
þór Hallsson og stýrimaðurinn Pétur
Þorsteinsson fóru báðir í frí til Siglu-
fjarðar og í stað þeirra komu Lárus Þ.
Blöndal, fyrrum skipstjóri hjá Eim-
skip og víðar, og Markús Sigurjóns-
son stýrimaður frá Reykjavík. Ymsir
íleiri fóru einnig í frí. Vélstjórar í
þessari ferð voru Bjarnleifur Hjálm-
arsson og Snorri Halldórsson og
kokkur var Pétur Friðsteinsson frá
Reykjavík. Hásetar voru Pétur
Bjarnason, Halldór G. Halldórsson
frá Bolungarvík og Gunnar frá Vatni,
en hann var frá Siglufirði og fyrrum
skipstjóri þar.
Við fórum frá Isafirði eftir miðjan
desember og héldum fyrir Horn og
inn á Húnaflóa áleiðis að Gjögri. Það
er óhrein leið um að fara og engin
glæsisigling í skammdegismyrkri og
byl með áttavitann og vegmælinn eina
að leiðarljósi, eins og þá var venjan.
A Gjögri kroppaðist eitthvað og síðan
var haldið til Steingrímsfjarðar og
þræddir allir smástaðirnir — Drangs-
nes, Hamarsbæli og Hólmavík. Hvar
sem nokkur trilla reri þótt sjálfsagt að
sækja hvað sem fékkst.
Eftir nokkurn tíma gekk út í norð-
austan átt á vestanverðu landinu og
auðséð að ekki yrði róið á þessum
stöðum á næstunni. Komið var um
hálffermi í skipið og því þörf á viðbót
sem fyrst. Þá voru engar veðurfréttir
nema á símstöðvunum.
A símstöðinni á Hólmavík fréttum
við að gott veður væri á norðaustur-
landi og að skip sem verið hafði á
skrapi á því svæði væri að fylla og
ekki vitað um annað á slóðinni. Því
var fljótlega haldið af stað austur og
byrjað í Flatey á Skjálfanda og síðan
farið til Húsavíkur. En nú leið óðum
að jólum og allir voru að hætta að róa,
en af stað urðum við að komast fyrir
jól, til þess að ná í markaðinn eftir jól-
in. A Þorláksmessu tókum við á
Húsavík fiskinn frá deginum áður og
nokkrir trillukarlar á Raufarhöfn
höfðu lofað að róa sama dag, ef við
keyptum aflann úr róðrinum, hvort
sem við þyrftum hann eða ekki.
Við komum til Raufarhafnar á að-
fangadag og lá fiskurinn frá deginum
áður á bryggjunni, ísaður í snjó. Við
gengum þegar í að koma honum nið-
ur í lestina en fljótlega kom í ljós að
einhver afgangur yrði. Markús stýrt-
maður hafði orð á því að láta hann á
dekkið og henda honum svo þegar við
værum farnir, heldur en að skilja hann
eftir á bryggjunni.
Ég hafði oft komið til Raufarhafn-
ar áður og minntist þess að ég hafðt