Eimreiðin


Eimreiðin - 01.01.1925, Blaðsíða 66

Eimreiðin - 01.01.1925, Blaðsíða 66
62 UM RITDÓMA EIMREIÐIN IV. En hafa ekki afbragðs-bókmentir verið skapaðar löngu áður en ritdómar þektust? Að vísu. Bókmentir eru eldri en blöð og tímarit, en þær eru líka eldri en prentaðar og jafn- vel ritaðar bækur. Ritdómar hafa skift um form og farartæki, en sjálfir eru þeir líklega jafngamlir orðsins list. Enginn veit nú að vísu, hve strangir hafa verið dómar þeirra áheyranda, er fyrst hlýddu kvæðum Hómers. En hitt vita menn, að á dögum hinna miklu grísku leikskálda voru Aþenumenn svo harðir í kröfum, að leikrit, sem féll mönnum ekki í geð á fyrsta leikkvöldi, átti sér síðan engrar viðreisnar von. Enda eru flest þau rit, sem varðveitt eru frá þeirri öld, svo full- komin að gerð og búningi, að nútímamenn geta ekki bent á neina galla á þeim, þó að rit annara eins manna og Shake- speares og Goethe, sem skorti slíkt aðhald smekkvísra sam- borgara, hafi mörg lýti, sem liggja í augum uppi. Svipuð dæmi má benda á úr vorri eigin bókmentasögu. Hirðskáldin áttu sífelt yfir höfði sér aðfinslur keppinauta sinna og van- hylli konunganna, ef þeim skeikaði í stíl eða braglist. Enda eru dróttkvæðin svo meitluð að máli og háttum, að íslenzk tunga og kveðandi býr enn að þeirri snild, þrátt fyrir margra alda tilslökun. Um leið og dómgreindin slæfðist, af því að al- þýðan, sem verkin átti að þiggja, kunni ekki né mátti heimta jafnmikið og konungarnir. varð hljómurinn óhreinni í strengj- um skáldanna. Það er tjón, sem seint verður bætt, að rím- urnar skyldi ekki vera vandaðar jafnmikið og dróttkvæðin. Þá verkmenn skorti ekki annað en meiri kröfur sjálfra sín og annara til smekkvísi og snildar. Alt frá aldamótunum 1300, þegar konungakvæðin þrýtur og smekkur sagnaritaranna tekur að spillast, hefur bókmentir vorar skort aðhald strangra og grannskygnra dómara. En hvert sinn sem risið hefur upp vandlætari: Guðbrandur biskup, Eggert Ólafsson, ]ón Þor- láksson, Jónas Hallgrímsson, hefur það þokað bókmentunum skör hærra. Allir þessir menn hafa skilið, að ekki var nóg að reisa, heldur varð líka að rífa niður og ryðja til.1) 1) Hinn stórmerki sálmabókar-formáli Quðbrands biskups (1589) er nú prentaður upp í íslenzkri lestrarbók, 34—39. Þar eru og í inngang- inum ýmsar frekari athugasemdir um þetta efni.
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120

x

Eimreiðin

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Eimreiðin
https://timarit.is/publication/229

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.