Eimreiðin - 01.01.1925, Page 86

82
RITS]A
EIMREIÐIM
Slíkar rannsóknir sem þessar eru ærið uandaverk. Þaö er ekki svo,
aÖ ganga megi að fornum bréfum og kvæðum, og lesa út úr þeim allar
breytingar í framburði, jafnóöum og þær urðu. Ber þess fyrst að gæta,
að frumbréfin eru fá og strjál, og miklu fleiri úr sumum héruðum en
öðrum, en uppskriftirnar er lítið að marka í þessu efni. En í annan
stað voru þeir, sem bréfin rituðu, mjög fastheldnir á fornan rithátt, og
má það furðu gegna, hve vel þeir hafa þá verið heima í fornum ritum,
er þeir gátu stælt rithátt þeirra, án þess að verulegar missmíðar sæust,
þótt þeir hafi sjálfir að ýmsu leyti talað á annan hátt en rithátturinn gaf
í skyn. Kvæðin verður einnig að rannsaka með athygli; skáldin eru
íhaldssamari flestum mönnum í málfari sínu, en hinsvegar er oft vanf að
greina, hvað er skáldaleyfi og hvað vottur um nýjan framburð, sem er
að ryðja sér til rúms.
Það er ljóst, að höf. hefur kannað þetta mál al!-rækilega. Tínir hann
til, hvar fyrst bryddi á framburðarbreytingum í frumbréfum eða staf-
réttum eftirritum, og rekur á þann veg eftir föngum, hvenær og hvar a
landinu hver og ein breyting er upp komin, hvernig þær ryðja sér til
rúms og um hvert leyti þær megi heita alkomnar á.
Svo sem við er að búast, deilir höf. víða á þá, sem fjallað hafa áður
um þessi fræði, og virðist hann þá rökstyðja mál sitt allvel. Fer ekk>
hjá því, að margt er réttara í þessari bók en áður hefur verið haldið
fyrir satt.
Bók þessi er eiginlega safn af sjálfstæðum ritgerðum. Er þeim ekki
raðað eftir neinni fastri reglu, heldur kveðst höf. taka atriðin í þeirn
röð, sem hann hafi athugað þau. Ekki eru heldur allar hljóðbreytingar
þessara alda teknar sérstaklega fram í bókinni. Er hún því nokkuð los-
araleg aflestrar, það slitið í sundur, sem saman ætti að standa, en fjar-
skyldari greinum skotið inn á milli. Það má og telja galla, að höf. hefur
ekki látið fylgja sérstaka greinargerð fyrir vinnulagi sínu og rannsóknuim
heldur er þetta á strjálingi inni í meginmáli ritsins og slítur það víða '
sundur, en hinsvegar kemst höf. þá ekki stundum hjá endurtekningum-
Þá er og registur eiginlega ómissandi til þess að menn hafi fult gagn af
bókinni fyrirhafnarlítið, en við það hefði hún auðvitað orðið talsvert
dýrari. P. S.
HOFSTAÐABRÆÐUR. Saga frá 16. öld eftir séra Jónas Jónasson-
Akureyri. Bókaverzlun Þorsteins M. Jónssonar. 1924.
Saga þessi gerist sumarið 1550. Sannsöguleg uppistaða sögunnar er