Eimreiðin - 01.07.1929, Blaðsíða 26

210
GOÐASTJÓRN
EIMREIÐIN
En hvernig fer svo með friðinn í landinu, þegar úrsagna-
smalar geta leikið lausum hala í hverju héraði? Tvent ber til
þess, að þeir munu fljótlega leggja rófuna niður: Fyrst og
fremst reka þeir sig á það, að erfitt er að fá 2/3 kjósenda til
þess að skifta um goða, í öðru lagi geta ekki smalarnir
»agiterað« fyrir sjálfum sér, heldur einhverjum goða, sem
situr á þingi. Þetta eitt er nóg til þess að draga burst úr
nefi þeirra.
Að sjálfsögðu verða kosningarnar miklu fátíðari en nú, er
goðarnir eru æfikjörnir. Ef tala goðanna er 40, og hver þeirra
starfar að meðaltali 20 ár, verður kosið árlega í 2 kjördæm-
um að jafnaði. Þingið breytist að vísu sífelt, en árlega breyt-
ingin veldur engri skyndilegri byltingu, og yfirgnæfandi meiri
hluti goðanna verður þingvanur og starfhæfari en ella myndi.
Það tekur 20 ár að endurnýja þingið algerlega. Þridjungur
goðanna verður tiltölulega nýr af nálinni, hinn ráðsettari.
Ollum skynsömum mönnum kemur saman um það, að hæg-
fara breyting og þroskun sé affarasælli en skyndileg bylting,
sem ætíð hættir til öfga. Þó má vera að sumum þyki sú breyt-
ing, sem hér er gert ráð fyrir, helzt til hægfara. Ég tel víst,
að svo sé ekki. Árlegu kosningarnar gefa sífelt þingi og stjórn
áminningu og þegjandi leiðbeiningu um hvert stefnir, og það
mun hafa sín áhrif.
Fyrir allan undirróður og flokkadrátt verður æfikjörið mikill
hnekkir. Tuttugu ára róður verður þungur fyrir alla æsinga-
menn, en við hinu verður þó ekki séð, að goðakosningu fylgi
kosningabardagi, nema gerðar séu Jil þess sérstakar ráðstaf-
anir, til þess að draga úr honum. Annars verður munurinn
sá, að kosningafaraldur verður miklu fátíðari en áður.
Undirrót stjórnmálaflokkanna er oftast sú ein, að ná í fó
og völd. Þetta er gert erfitt, þegar goðarnir eru æfikjörnir og
stjórnarskifti eru bæði hægfara og fylgja föstum reglum. Mikið
af hvötum til flokksmyndunar hverfur á þennan hátt, og það
fer naumast hjá því, að flokkar, sem berjast um völd, hverfi
að mestu, og flokksblöðin með þeim, í þeirri mynd, sem þau
hafa nú. Um ýms ákveðin málefni verður ætíð deilt, og er
það ekki að lasta. Alt þetta yrði hin mesta landhreinsun.