Tímarit lögfræðinga - 01.01.1953, Blaðsíða 9

Gagnrýni dómsúrlausna
3
fyrir augum, sýnist vafi mega leika á um niðurstöðu eða
rök til hennar. Gerumst við þá til þess að reifa mál með
öðrum hætti, reynum að finna rök til annarrar niðurstöðu
að einhverju eða öllu leyti. Að sjálfsögðu mun niðurstaða
okkar venjulega líka orka tvímælis, þar sem gegn henni
stendur óhagganlegur dómur allra æðstu dómenda landsins.
Samt sem áður er ekki víst, að gagnrýnin verði alveg þýð-
ingarlaus. Rökræður, sem einungis beinast að málefni og
fullnægja annars þeim kröfum, sem gera verður um at-
hugasemdir við gerðir valdhafa landsins um sæmandi rit-
hátt, mega verða til frjóvgunar réttarvitundar manna,
vekja menn til hugsunar um þessi og ef til vill önnur þjóð-
félagsefni í sambandi þar við, með líkum hætti og ágrein-
ingsatkvæði dómenda mega vel gera. Og slík gagnrýni
veikir að minnsta kosti ekki meir traust almennings eða
virðingu á dómstólnum en birt ágreiningsatkvæði einstakra
dómenda, sem löggjafinn hefur gert þeim skylt eða heimilt
að birta. Og muna mega menn það, að málfrelsi og rit-
frelsi er löghelgað og í heiðri haft í þessu landi. Og því er
gagnrýni á hverri ríkisstofnun heimil, og handhöfum
ríkisvaldsins yfirhöfuð skylt að þola rökstudda og áreitn-
islausa gagnrýni, jafnt handhöfum dómsvalds sem öðrum.
Þegar ágreiningur verður meðal dómenda hæstaréttar,
þá verður naumast sagt, að athugun á gerðum þeirra að
því leyti veiki vald þeirra eða traust manna á dómstólnum
eða virðingu hans. Ágreiningsatkvæði hafa þá verið birt,
og almenningur veit þá eða á kost á að vita það, að dóm-
endur voru ósammála. En ágreiningsatkvæði verður mönn-
um sérstök hvöt til þess að athuga röksemdir beggja aðilja,
meirihluta og minnihluta. Má þá vel svo fara, að fallizt
verði á álit minnihlutans, enda verður álit manna ekki
rcttara, þó að margir hafi borið það fram en þótt fáir hafi
gert það. En ályktun meirihluta dómenda fylgir valdið,
og þar er því valdið, sem ræður úrslitum. En vitanlega
verður oft og sennilega oftar fallizt á álit meirihlutans,
enda væri næstum undarlegt, ef svo væri ekki, því að sagt
er, að betur sjái augu en auga.