Tímarit lögfræðinga - 01.01.1968, Blaðsíða 39

XVIII: 122. I þessum málum fór ekki fram geðrannsókn
þrátt fyrir alvarleg sakarefni. Nokkuð er það á reiki,
hvaða auðgunarbrot leiða til geðrannsóknar. Helzt virðist
það vera í stórfelldum þjófnaðannálum, en síður í fjár-
dráttar- og svikamálum, sbr. t. d. Hrd. XXXI, 1. I venju-
legum nauðgunar- og bkamsárásarmálum fer sjaldnast
fram geðrannsókn.
Andlegir annmarkar.
Að lokum fáein orð um helztu annmarkana, er 15. og
16. gr. hegningarlaga tilgreina. Þeir eni ekki tæmandi
taldir, sbr. orðalag 15. gr. „eða annars samsvarandi
ástands“, og 16. gr. „annamar truflunar". Sum þau læknis-
fræðilegu hugtök, sem felast i greinum þessum, eru sæmi-
lega glöggt afmörkuð og skýrð í sálfræði og geðlæknis-
fræði, svo sem geðveiki í þrengri merkingu (psychosis)
og fávitaháttur (þar með talinn örvitaháttur). Reyndar
er fávitaháttur hvergi orðaður i lagagreinunum, heldur
aðeins talað um andlegan vanþroska. Dómvenja hér á
landi og skýringar refsifræði benda til, að þetta orðalag
15. gr. eigi við fávitahátt fyrst og fremst. Er þá vanþroski
skv. 15. gr. skýrður þröngt, þannig að um sé að ræða
vanþroska á nokkuð háu stigi, sbr. 16. gr. dönsku hegn-
ingarlaganna (ándssvaghed i hojere grad). Sést það og
af samanburði við 16. gr. íslenzku laganna. Eins og áður
er getið, tel ég, að þessi liður 15. gr. taki líka til geð-
villuástands á háu stigi, ekki sízt ef almannahætta stafar
af sliku ástandi sökunautar. Enn er margt á huldu um
geðvillu, einkenni hennar og orsakir. Hugtakið hefur um
langan aldur verið afar óljóst og illa skýrgreint. „Segja
má, að það hafi verið eins konar ruslakista, sem ýmsum
afbrigðum skapgerðar og atferlis hefur verið troðið í,
þegar ekki reyndist auðið að telja þau til geðveiki
eða taugaveiklunar.“ 1) Geðvilla er mjög afbrotagæf
:) Sigurjón Björnsson, Úr hugarheimi, bls. 111.
Tímarit lögfræðinga
37