Tímarit lögfræðinga - 01.06.1968, Blaðsíða 41

svo sem fyrrum var, heldur þarf til samþykki hennar
sjálfrar. Slikt þykir okkur raunar sjálfsagt, en það, sem
hér skiptir máli, er, að i almennum lögum eru ýmis
ákvæði, er tryggja með vissum hætti jafnrétti karla og
kvenna, vernd gegn röngum ákærum og hjúskaparfrelsi,
en allt eru þetta atriði, sem nefnd eru í mannréttinda-
yfirlýsingu Sameinuðu þjóðanna og mannréttindasátt-
mála Evrópuráðsins. Þetta eru mannréttindaákvæði, en
þess her að minnast, að þau eru ekki tryggð með sama
hætti og þau, sem i stjórnarskránni eru.
Sögndrög.
Mannréttindaákvæði stjórnarskrárinnar, önnur en þau,
er fjalla um kjör forseta og Alþingismanna, eru í flestum
atriðum hin sömu og voru í fyrstu stjórnarskrá landsins,
sem sett var 1874. Aður en um þau verður rætt, skal
stuttlega getið tillagna um mannréttindi, sem komu fram,
meðan deilt var um stjórnlög fyrir Island, frá því að
þjóðfundurinn var haldinn 1851 og þar til stjórnarskráin
var sett 1874.
Það er alkunna, að ríkisstjórnin í Kaupmannahöfn
lagði fram frumvarp á þjóðfundinum „um stöðu íslands
í fyrirkomulagi ríkisins og um ríkisþingkosningar á ís-
landi“. I frumvarpinu var gert ráð fyrir, að grundvallar-
lög Danmerkurríkis frá 5. júní 1849 skyldu gilda á Is-
landi. Mannréttindaákvæði þeirra voru næsta svipuð
þeim, sem nú eru í íslenzku stjórnarskránni. Þjóðfund-
inum lauk, án þess að samþvkkt væri gerð um stjórnar-
bót, vegna þess að fundarmenn vildu gerbreyta stjórnar-
frumvarpinu, en konungsfulltrúi taldi það ótækt. I
nefndarálitinu, sem fram var lagt og Jón Sigurðsson var
aðalhöfundur að, var gerð tillaga um mannréttinda-
ákvæði í sérstökum íslenzkum grundvallarlögum. Þar er
að sönnu að finna tvö almenn og góð ákvæði, sem ekki
eru jafnskýrlega fram sett í hinum dönsku grundvallar-
lögum. I þessum tillögugreinum segir: „Lögin skulu ná
Tíman't lögfræðinga
101