Tímarit lögfræðinga - 01.06.1968, Blaðsíða 58

un um fjárhagsleg, félagsleg og menningarleg atriði. Það
eru vissulega tvö sjónarmið, hvort meiri áherzlu skuli
leggja á bindandi lagareglur eða stefnuyfirlýsingar, og
sem fvrr segir þykir okkur flestum yfirlýsingar einar
duga skammt. Það er aftur á móti allrar athygli vert, að
þessi tvö sjónarmið eru nú ekki jafnfjarlæg og var fyrir
20—25 árum1). Á Vesturiöndum skilja menn nú betur,
að yfirlýsingar um f járhagsleg-, félagsleg- og menningar-
leg réttindi eru eðlilegar við hlið bindandi lagareglna um
stjórnmála- og borgararéttindi. Atburðirnir í Tékkó-
slóvakíu á þessu ári sýna einnig glögglega, að sums stað-
ar í Austur-Evrópu skilja menn nú betur en fyrr gildi
bindandi réttarreglna um mannréttindi. Þessi þróun á
vonandi eftir að halda áfram. Eftir að yfirlýsing Sam-
einuðu þjóðanna var samþykkt fyrir tveimur áratugum,
befur margt gerzt innan stofnunarinnar. Skiptir þar
mestu, að mörg ný ríki hafa fengið aðild, fyrst og fremst
fyrrverandi nýlendur í Afríku. I þeim er einnig talað um
mannréttindi, ])að gera að minnsta kosti fulltrúar þeirra
á alþjóðafundum. Þá eru ekki á dagskrá einstaklingsrétt-
indi að vestrænum hætti og ekki heldur yfirlýsingar um
stefnu ríkisins eins og í sósíalistaríkjunum. Þess í stað
er rætt um nýlendukúgun og þau mannréttindi að mega
vera lausir við hana. Nýlendukúgun merkir í munni Af-
ríkumanna ekki aðeins það, sem var á tímum erlendrar
stjórnar, heldur og margt, sem þykir miður fara og varð-
ar mismunandi lífskjör í heiminum. Margt er rétt af því,
sem talsmenn Afríkuríkja halda fram, t. d. um ástandið
í Suður-Afriku. Þess er að geta, að skoðanir þær, sem
nú hefur verið vikið að, hafa leitt til þess, að hjá Sam-
einuðu þjóðunum hafa verið samþykktar nýjar yfirlýs-
ingar, og skipta tvær þeirra mestu: Yfirlýsing um sjálf-
!) Sjá um þetta Max Sþrensen: Den internationale beskytt-
else af menneskerettighederne, Munksgaards Forlag, Kaup-
mannahöfn 1967, bls. 72 o. áfr., einkum bls. 73.
118
Timarit lögfræðinga