Tímarit lögfræðinga - 01.06.1968, Blaðsíða 57
framt hefur verið vikið að nokkrum öðrum lagaákvæð-
imi um skyld efni og að alþjóðlegum yfirlýsingum, sátt-
málum og frumdrögum að samningum, ef það hefur þótt
henta til að skj'ra, á hvern hátt mannréttindaákvæðin
islenzku, sem eru næsta gömul að stofni, væru orðin
ófullnægjandi. 1 upphafi vár bent á, að ákvæði íslenzku
stjórnarskrárinnar um kosningu Alþingismanna og for-
seta lýðveldisins væru mannréttindaákvæði, svo og regl-
urnar um dómstóla. Ekki mun hér fjallað nánar um þess-
ar reglur, en vikið að nokkrum almennum sjónarmiðum.
Mannréttindi eru einn af þeim þáttum, sem mynda
menningu þjóðanna. Stjórnarskrárákvæði um þau og
önnur lagaákvæði segja ekki alla söguna um virðingöna
fyrir þeim, — sums staðar í nágrannalöndunum vantar
ýmis einstök mannréttindaákvæði, sem annars staðar eru
íil, og veldur það engum veruiegum vandræðum, það séð
verði. I öðrum ríkium, flestum raunar fjarlægum, virðist
eklci vanta fögur orð í lögum heldur skilning á efui
þeirra eða aðstæður til að fara eftir þeim, — mannrétt-
indin eru þar harla takmörkuð eftir okkar mælikvarða.
Þótt þannig sé, verður að telja, að það skipti verulegu
máli að hafa skráðar reglur um mannréttindi. Þær festa
mannréttindahugsjónina í sessi og eru grundvöllur lausn-
ar ýmissa alvarlegra, einstakra vandamála vegna brota
gegn mannréttindum.
Mannréttindaákvæði íslenzku stjórnarskrárinnar eru
hluti hins vestræna menningararfs, bæði að efni og formi.
Aherzla er lögð á þau réttindi, sem unnt er að fá dóm
um og gera á þann hátt að veruleika fyrir einstaklinga.
Þessi hugsunarháttur er ekki í fullu samræmi við hug-
myndir í öðrum hlutum heimsins. Þegar mannréttinda-
yfirlýsing Sameinuðu þjóðanna var samþykkt á allsherj-
arþinginu í París 1948, sátu fulltrúar Sovétríkjanna hjá,
svo og fulltrúar nokkurra annarra ríkja. Þó höfðu þessir
fulltrúar Sovétríkjanna ráðið miklu um mótun yfirlýs-
ingarinnar ,enda er þar lögð mikil áherzla á stefnumörk-
Tímarit logfræöinqa
117