Tímarit lögfræðinga - 01.12.1990, Qupperneq 23

1. INNGANGUR
Hönnun tölvuhugbúnaðar hefur verið í örum vexti á íslandi síðustu ár og
fullnægir nú innanlandsmarkaði á tilteknum sviðum. Þrátt fyrir þetta hefur ekki
farið mikið fyrir fræðilegum rannsóknum á lagareglum um vernd hugbúnaðar.
Agreiningsmál hafa risið á þessu sviði en dómar hafa þó engir gengið sem skera
úr því hvort og þá hverjar eða með hverjum hætti reglur hugverka- eða
auðkennaréttar nái til hugbúnaðar. A Norðurlöndum og annars staðar í
Evrópu, í Bandaríkjunum, Japanog víðar hefurundanfarin ár veriðí gangi mikil
umræða um vernd tölvuhugbúnaðar, lög hafa verið sett um þetta efni og
dómaframkvæmd verið að þróast. Sumarið 1988 sendi framkvæmdastjórn
Evrópubandalagsins frá sér skýrslu um þörf á lagabreytingum í höfundarétti
vegna tækniþróunar þar sem m.a. var fjallað um hugbúnað. í framhaldi af því
var í apríl 1989 birt frumvarp að tilskipun Evrópubandalagsins um vernd
tölvuforrita, sem stuðla á að samræmingu reglna á þessu sviði í ríkjum
Evrópubandalagsins.
I greininni er gerð lauslega grein fyrir því að erlendis hafi höfundaréttur verið
tekinn fram yfir aðrar réttarreglur sem leið til að vernda hugbúnað. Aðalefni
greinarinnar er þó könnun á því hvaða skilyrði hugbúnaður þurfi að uppfylla til
að fá þessa vernd, hvaða hlutar hans eða þættir séu verndaðir og hvenær þriðji
aðili skerðir réttindi höfundar við hönnun nýs hugbúnaðar. Umfjöllun kafla 5 og
6 skarast að nokkru leyti en í fyrrnefnda kaflanum er ætlunin að kanna hvað sé
verndað, í hinum síðarnefnda hvað síðari höfundur megi notfæra sér úr verki
fyrri höfundar.
í greininni er fjallað um lagasjónarmið varðandi þessi atriði á Norðurlöndum,
í V-Þýskalandi og í Bandaríkjunum og hvaða niðurstaðna þau hafa leitt til.
Reynt verður að gera grein fyrir því hvort á Norðurlöndunum megi búast við
áhrifum frá dómaframkvæmd í hinum ríkjunum.
2. HUGTAKIÐ HUGBÚNAÐUR OG FERLI HUGBÚNAÐARGERÐAR'
í grein þessari verður ekki gerð grein fyrir þeim fjölmörgu skilgreiningum á
„hugbúnaði“ og „forriti“ sem finna má í fræðiritum. Hugtök þessi eru hvorki
skýrð í íslenskum lögum né í höfundalögum hinna Norðurlandaþjóðanna.:
1. Prófessor Oddur Benediktsson var svo vinsamlegur að lesa greinina yfir. Kann ég honum bestu
þakkir fyrir gagnlegar ábendingar varðandi tölvunarfræðileg atriði og orðanotkun. Varðandi
val á íslenskum heitum á hugtökum tölvunarfræðinnar er að hluta stuðst við Tölvuorðasafn. 2.
útg. 1986. Erlend heiti fylgja stundum til glöggvunar, yfirleitt ensk. nema betur þyki eiga við að
nota heiti á öðrum tungumálum.
2. Skilgreiningu á „tölvuforriti" er að finna í 101. gr. bandarísku höfundalaganna.
149