Tímarit lögfræðinga - 01.12.1990, Side 35

I Danmörku hefur sú skoðun verið sett fram að gæði forrits eigi að hafa áhrif á
það hvort það er verndað eða ekkif
Sænska höfundaréttarnefndin telur að meta eigi á hlutlægan hátt hvort forrit
sé meira en einföld samsetning skipana án meðvitaðs vals og skapandi framlags™
Finnska höfundaréttarnefndin leggur einnig áherslu á að ekki megi aðeins
finnast ein lausn á verkefninuí'
Hér fer á eftir reifun á fyrsta dóminum sem skar úr því á Norðurlöndum hvort
tiltekinn hugbúnaður nyti höfundaréttarverndar eða ekki.
Skólapiltur í Gautaborg var ákæröur fyrir að hafa á árinu 1984 brotið gegn höfundarétti að 4
tölvuforritum með því að taka a.m.k. 12 afrit af þeim, selja a.m.k. 12 afrit og bjóða forritin til
sölu. Um var að ræða 3 leikjaforrit og 1 reikniforrit til nota við ýmsa útreikninga varðandi
fjárhagsáætlanir heimila og minni fyrirtækja. Umfang forritsins var 64K. Göteborgs tingsratt
taldi leikjaforritin vera vernduð hugverk en að reikniforritið bæri frekar merki um vélræna
handavinnu en sjálfstæða sköpun. Fyrir hovrátten voru lögð nýgögn, m.a. álitsgerð próf. Peters
Seipel. Hofrátten taldi að öll forritin nytu höfundaréttarverndar. Talið var að leikjaforritin
bæru ákveðin séreinkenni bæði við útfærslu leikhugmyndar og hina tæknilegu útfærslu.
Varðandi reikniforritið var tekið fram að kótinn tæki 250 bls. í A 4 formi og 20 mannár hefði
þurft við hönnun þess. Dómurinn taldi að einstaklingsbundin einkenni hefðu komið fram,
ennfremur að á þessu sviði væri höfundur ekki bundinn við að láta forritið vinna á einn tiltekinn
hátt. Skilyrðið um sjálfstæði væri því uppfyllt og forritið nyti höfundaréttarverndarí:
Athyglisvert er að auk mælikvarðans um sjálfstæða andlega sköpun og rúm til
sköpunar byggir dómurinn á sjónarmiði um umfang forrits og hversu tímafrek
hönnun hefði verið. Þessi sjónarmið hafa fram að þessu ekki skipt máli um það
hvort verk er verndað að höfundarétti.
í janúar 1990 féll dómur í deilu starfsmanna Værdipapircentralen í Danmörku við stofnunina
vegna sölu á hugbúnaði stofnunarinnar til systurstofnunar í Noregi. Hugbúnaðurinn varð til í
samvinnu fjölmargra starfsmanna stofnunarinnar og var stefnandi málsins einn þeirra. Af hálfu
stofnunarinnar var byggt á því í málinu að við hönnun kerfsins hefði verið lögð sérstök áhersla á
að brjóta það niður í einingar, sem hver um sig væri eins smá og einföld og unnt var. Dómurinn
komst að þeirri niðurstöðu að eins og málið lægi fyrir dóminum hefði ekki verið sýnt fram á að
stefnandi hefði innt af hendi framlag við forritin eða hluta þeirra sem væri árangur nægilegrar
sjálfstæðrar sköpunar til að um höfundaréttarvernd væri að ræðaf'
Framangreind niðurstaða dómsins er órökstudd. Hún gæti byggst á því að
þegar um marga höfunda er að ræða sé ekki unnt að sýna fram á framlag
einstakra höfunda sem sé afrakstur sjálfstæðrar sköpunar af hálfu þeirra. Slíkt er
óviðunandi niðurstaða. Verið getur einnig að niðurstaða dómsins byggist
fremur á atvikum í þessu tiltekna máli, en stefnandi hafði m.a. lýst því yfir fyrir
49. Schmidt, bls. 219.
50. SOU 1985:51, bls. 89.
51. Kommittébetankande 1987:8, bls. 168.
52. Hovrátten för Vástre Sverige 19.11.1987, reifaður í NIR 1988, bls. 310.
53. Östre Landsret 22.1.1990.
161