Tímarit lögfræðinga - 01.12.1990, Síða 46

kóti forrits sé umfangsmikill og að hönnun hafi verið tímafrek. Hefðbundin
sjónarmið höfundaréttar fela í sér að þessi atriði eigi ekki að ráða því hvort um
verndað verk er að ræða eða ekki, lína í ljóði getur notið verndar höfundaréttar,
svo dæmi sé nefnt.
Rökin að baki höfundaréttarvernd hugbúnaðar, eins og annarra hugverka,
eru fólgin í hvoru tveggja, umbun til höfunda fyrir verk sín og í hvatningu til
samningar nýrra verka. Sjónarmið höfunda er að of lítil vernd leiði til þess að
höfundar fái ekki til baka þá fjárfestingu sem þeir hafa lagt í hugbúnað. Frá
sjónarhóli samkeppnisaðila höfundar leiðir á hinn bóginn of rík vernd til
stöðnunar í atvinnugreininni. Fyrir þá er æskilegast að hafa sem rýmstan aðgang
að því að hanna samkeppnishæfan hugbúnað og samhæfðan hugbúnaði sem fyrir
er á markaðnum. Til að ná því markmiði er oft nauðsynlegt að notfæra sér hluta
eða þætti úr eldri hugbúnaði.
Þeir hagsmunir sem þarf að meta eru því annars vegar hagsmunir höfunda
eldri hugbúnaðar, liins vegar hagsmunir höfunda nýrri hugbúnaðar sem líka má
skilgreina sem hagsmuni hugbúnaðariðnaðarins í heild og þar með hagsmuni
almennings.
Nýrri hugbúnaður getur ýmist verið ódýrari eftirlíking af eldri hugbúnaði eða í
honum falist merkilegar nýjungar sem hugsanlega hefði ekki tekist að hanna án
þekkingar á þeim eldri. Halda má því fram að því meir sem hugbúnaður felur í
sér nýjungar eða framfarir frá eldri hugbúnaði, því ríkari vernd eigi hann að fá.
Forrit sem á hinn bóginn ávinni sér vernd vegna þess hve kröfur um verkshæð
eru litlar verði að sæta þröngu umfangi verndar. Slíkur hugbúnaður myndi þá
aðeins njóta verndar gagnvart beinni eftirgerð eða því sem næst meðan sá
fyrrnefndi nyti jafnframt verndar gagnvart eftirgerð í öðrum atriðum sem ekki
eru jafn augljós, svo sem vernd gegn því að uppbygging forrita eða jafnvel
skjámynda sé stæld. Hér væri verið að beita mælikvarða um gæðakröfur en þó
aðeins til að ákvarða umfang verndarinnar, ekki til að ákvarða hvaða kröfur
skuli gera til að yfirleitt sé um verndað verk að ræða. Að þessu leyti væri beitt
svipuðum sjónarmiðum þegar um hugbúnað er að ræða og gert er varðandi
vernd nytjalistar. Með þessu móti mætti koma til móts við hagsmuni flestra
hugbúnaðarhöfunda á þann hátt að verk hvers þeirra um sig nyti þeirrar verndar
sem talið væri að honum væri nauðsynlegust eða eðlilegt að hann nyti miðað við
það framlag sem hann hefði lagt af mörkum.
172