Tímarit lögfræðinga - 01.12.1990, Síða 50

2. HUGTAKIÐ VERÐBRÉFASJÓÐUR
Verðbréfasjóður er sjóður sem saman stendur af auðseljanlegum verðbréfum
sem fjárfest hefur verið í samkvæmt fyrir fram ákveðinni og kunngerðri
fjárfestingarstefnu að því er áhættudreifingu varðar, enda sé almenningi eða
þrengri hópi manna gefinn kostur á að eignast hlutdeild í sjóðnum með kaupum
á skuldabréfum sem að kröfu eigenda þeirra fást innleyst hjá sjóðnum í reiðufé
samkvæmt nánari ákvæðum í reglum hans, sbr. 6. mgr. 1. gr. VVL.
Það fellur að mestu utan efnis greinarinnar að skilgreina nánar einstaka
efnisþætti í hugtakinu verðbréfasjóður og verða því almennar athugasemdir að
nægja. Að hugtakinu verðbréf verður þó vikið síðar í tengslum við hugtakið
hlutdeildarskírteini.
Verðbréfasjóður getur verið í hlutafélagsformi eða öðru félagsformi t.d.
sameignar- eða samlagsfélag enda hafi sjóðnum verið settar samþykktir í
samræmi við 2. mgr. 18. gr. VVL.
Auðseljanlegt verðbréf er andhverfa ill- eða óseljanlegs verðbréfs miðað við
almennan verðbréfamarkað. Almenn reynslulögmál og reglur kaupenda á borð
við lífeyris- og verðbréfasjóði eru leiðbeinandi í þessum efnum en taka verður
mið af aðstæðum þegar bréf er keypt. Ekki er skilyrði að verðbréf sé skráð á
Verðbréfaþingi íslands. Ótvírætt er að verðbréf sem öruggur kaupandi er að
innan þrjátíu daga eru auðseljanleg í framangreindum skilningi enda teljast slík
verðbréf laust fé skv. 1. mgr. 29. gr. VVL.
Með áhættudreifingu er vísað til hlutfallslegrar skiptingar eigna miðað við
greiðslugetu skuldara og/eða ábyrgðarmanna og „gæði“ trygginga.
Með almenningi eða þrengri hópi manna er, með hliðsjón af orðalagi og
tilgangi VVL, átt við að skírteini í verðbréfasjóði séu boðin öllum sem kaupa
vilja eða stórum hópi manna eða lögpersóna án tillits til aðferðar við boðið með
þeirri takmörkun einni sem leiðir af fjárhæð útboðsins andstætt boði sem beint
væri að fyrirfram ákveðnum hópi manna sem ekki væri valinn fyrir tilviljun.
Miklu máli skiptir hvort lögpersóna telst verðbréfasjóður í skilningi VVL eða
ekki enda eru í lögunum ítarleg ákvæði um samþykktir verðbréfasjóða, stjórn,
rekstrarsamning slíkra félaga við verðbréfafyrirtæki, eigið fé, laust fé, eftirlit
Bankaeftirlits Seðlabanka íslands með starfseminni og fleira mætti telja.
Lögpersóna myndi ekki teljast verðbéfasjóður fyrir það eitt að fjármunum
hennar sem t.d. væri aflað með útgáfu skuldabréfa væri að hluta eða öllu leyti
varið til fjárfestinga í verðbréfum sem teldust auðseljanleg og almenningur gæti
átt aðild að fyrir kaup á hlutabréfum. Það sem úrslitum réði væri að félagið aflaði
ekki fjármagns til fjárfestinga gegnum skírteini í skilningi 6. mgr. 1. gr. VVL en
verðbréfasjóðum er ekki með VVL fenginn einkaréttur á að kaupa og selja
verðbréf fyrir eigin reikning með þátttöku almennings.
176