Tímarit lögfræðinga


Tímarit lögfræðinga - 01.11.1994, Blaðsíða 15

Tímarit lögfræðinga - 01.11.1994, Blaðsíða 15
Þrátt fyrir framangreind meginsjónarmið og undantekningar um áhrif þjóð- réttarlegra skuldbindinga við skýringu og beitingu landsréttar var það niður- staða fræðimanna að fyrir lögtöku sáttmálans hefðu dómstólar beitt ákvæðum hans (svo og öðrum reglum þjóðaréttar) með þeim hætti að því yrði ekki lýst með hinum hefðbundnu og viðurkenndu túlkunar- og lrkindareglum heldur væri rétt að tala um ákvæðin sem réttarheimild í dönskum rétti.12 Þegar talað var um réttarheimild í þessu samhengi í dönskum rétti var skilgreiningin sú að þjóðréttarregla væri þáttur sem hefði áhrif á efni þeirrar reglu sem beitt væri við úrlausn ágreinings, eða að röksemd, sem byggði á þjóðréttarlegum reglum, hefði afgerandi áhrif á niðurstöðu í einstöku máli.13 Það var þannig í raun réttarheimildarhugtakið sem breyttist, til að mæta breytingum í réttarframkvæmd. Það er athyglisvert hversu mikil áhersla hefur verið lögð á réttarheim- ildarsjónarmiðið í fræðilegri umræðu á Norðurlöndunum, eða sjónarmiðið um bindandi gildi þjóðréttarreglna í landsrétti. Sjónarmið um gildi (validity) eru í vildarréttarkenningum (pósitívisma) að jafnaði bundin við uppruna regln- anna, eða heimildir þeirra í ákveðnu valdi (ríkisvaldi), og er þá réttarkerfíð skilgreint með megináherslu á uppruna reglnanna. í raunhyggjunni (m.a. skandinavísku raunhyggjunni) færðist gildisskilgreiningin að nokkru yfír á mat á raunverulegum áhrifum eða beitingu relgnanna, þ.e. í öfgafyllstu útgáfum raunhyggjunnar voru lög skilgreind sem þær reglur er dómstólamir beittu í raun. Gildi réglna varð því slegið föstu með skírskotun til beitingar þeirra. Bæði þessi sjónarmið, og reyndar einkum það síðarnefnda, má greina í þeirri fræðilegu umræðu sem verið hefur á Norðurlöndum, þar sem lögmæti beit- ingar þjóðréttarreglna í landsrétti er rökstutt með vísan til þess að reglunum sé í raun beitt og skylda dómstólanna til að beita ákvæðum þjóðaréttar leidd af þeirri staðreynd að dómstólarnir beiti ákvæðunum í raun.14 Að nokkru leyti fer Ragnar Aðalsteinsson þessa leið í áðurnefndri grein. í niðurstöðum greinarinnar segir: „Af þessari greiningu hér að framan á dómi 12 S0ren Stenderup Jensen: „Folkeretten sora retskilde i dansk ret“, bls. 9 og 11. Um rétt ann- arra Norðurlanda, þ.e. sænskan og norskan rétt hefur sami höfundur komist að þeirri niðurstöðu að fyrir lögleiðingu sáttmálans hafi ákvæði hans verið orðin réttarheimild í landsrétti ríkjanna, sjá Spren Stenderup Jensen: The European Convention on Human Rights in Scandinavian law (1992). 13 Sbr. Spren Stenderup Jensen: „Folkeretten som retskilde...“, bls. 1 og Claus Gulmann: „Folkeret som retskildc". Juridisk Grundbog (1), Kaupmannahöfn 1991, bls. 247. 14 Þriðja viðmið um gildi, sem ekki verður sagt að hafi átt mikinn hljómgrunn í rétti Norður- landanna, er hugmyndafræðilegt (axiologískt) gildishugtak, þar sem það er notað sem viðmið um gildi reglna. hvort þær samrýmast hugmyndafræðilegum, eða siðferðilegum meginreglum, svo sem náttúruréttarkenningar eru yfirleitt dæmi um. Kenning, sem héldi því fram, að ekki væri hægt að slá föstu gildi laga, með vísan til eins af þessum þremur viðmiðum, uppruna, beitingar og meginreglna, heldur til allra í senn, er framandi íslenskri lagahefð og hugsun. 163
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80

x

Tímarit lögfræðinga

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tímarit lögfræðinga
https://timarit.is/publication/586

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.