Tímarit lögfræðinga - 01.11.1994, Blaðsíða 7

4. LÖGSKÝRINGARSJÓNARMIÐ í LANDSRÉTTI OG LÖSKÝRINGAR-
SJÓNARMIÐ VIÐ BEITINGU MANNRÉTTINDASÁTTMÁLA EVRÓPU
4.1 Lögskýringarsjónarmið við beitingu mannréttindasáttmálans
4.2 Lögskýringarsjónarmið sem byggjast á Vínarsáttmálanum
4.2.1 Textaskýring (literal interpretation)
4.2.2 Undirbúningsgögn (preparatory documents)
4.2.3 Samræmisskýring (systemic interpretation)
4.2.4 Tilgangsskýring (teleological interpretation)
4.2.5 Mótandi skýring (evolutive interpretation)
4.3 Önnur skýringarsjónarmið í réttarframkvæmd Mannréttindadóm-
stóls Evrópu
4.3.1 Sjálfstæð skýring (autonomous interpretation)
4.3.2 Samanburðarskýring (comparative interpretation)
4.3.3 Margræðni eða einföldun
4.4 Lögskýringarsjónarmið í landsrétti og áhrif mannréttindasáttmálans
á lögskýringu
5. LOKAORÐ
1. INNGANGUR
Á árinu 1988 var merkileg lögskýringarregla orðuð í dómi Hæstaréttar
íslands, þar sem segir: „Lagaákvæði er takmarka mannréttindi verða að
vera ótvíræð. Sé svo ekki, ber að túlka þau einstaklingi í hag, því að
mannréttindaákvæði eru sett til verndar einstaklingum en ekki stjórn-
völdum'4. (Hrd. 1988 1532, (1535)). í máli þessu krafðist Sigurður Ármann
Sigurjónsson, leigubílstjóri, þess að felld yrði úr gildi með dómi sú ákvörðun
umsjónarnefndar leigubifreiða að svipta hann leyfi til aksturs leigubifreiðar
til mannflutninga. Byggði Sigurður málsókn sína meðal annars á því, að með
því að svipta hann atvinnuleyfi á þeim forsendum að hann vildi ekki vera
félagi í tilteknu bifreiðastjórafélagi væri brotið gegn ákvæðum 69. og 73. gr.
stjómarskrárinnar. Niðurstaða meirihluta Hæstaréttar var að ákvæði 73. gr.
stjórnarskrárinnar hefði aðeins verið ætlað að tryggja rétt manna til að stofna
félög en ekki rétt manna til að standa utan félaga. Sigurður var ekki talinn
hafa sýnt fram á að ósamræmi væri milli 73. gr. stjómarskrárinnar og ákvæða
alþjóðasamþykkta, þ. á m. 11. gr. Mannréttindasáttmála Evrópu, og tekið var
fram í dómhum að þótt svo væri - þ.e. að jafnvel þótt sýnt væri fram á
ósamræmi milli ákvæða stjórnarskrár og ákvæða alþjóðasamþykkta - myndi
það ekki sjálfkrafa hagga settum stjórnarskrárákvæðum. Þá féllst meirihluti
dómsins ekki á að efni stæðu nú til að skýra 73. gr. stjómarskrárinnar þannig
að hún fæli í sér rétt til að neita að ganga í félag eða að vera í félagi og taldi
heldur ekki hægt að draga þá ályktun af ákvæðinu að óheimilt væri að gera
félagsaðild að skilyrði atvinnuleyfis. Hins vegar var það niðurstaða meirihluta
155
I