Tímarit lögfræðinga - 01.03.1996, Blaðsíða 19

Þorgeir Ingi Njálsson er héraðsdómari
í Héraðsdómi Suðurlands
Þorgeir Ingi Njálsson:
HUGLEIÐINGAR UM ÁKVÖRÐUN REFSINGAR1
i.
Eflaust eru mjög skiptar skoðanir um það á meðal dómara, hvert sé almennt
séð erfiðasta viðfangsefni þeirra í starfi. Það viðfangsefni þeirra sem hér verður
tekið til stuttrar umfjöllunar hlýtur þó að lenda ofarlega á blaði þegar reynt er
að meta það hver séu vandasömustu verk dómarans. í öllu falli hefur ákvörðun
refsingar oft á tíðum valdið mér hugarangri og leitt til heilabrota sem ósjaldan
hafa engri markverðri niðurstöðu skilað og það eitt staðið eftir, sem reyndar á
við um svo mörg mannanna verk, „að allt orkar tvímælis þá gjört er“. Að
sjálfsögðu verð ég að viðurkenna að slík niðurstaða getur ekki talist fræðilegt
innlegg í umfjöllun um refsiákvarðanir dómstóla, en ég hygg engu að síður að
þeir sem á annað borð þekkja til komist á stundum að sömu niðurstöðu. í
þessum orðum mínum felst auðvitað ekki að dómstólar kasti höndum til
refsiákvarðana, heldur endurspegla þau þann vanda sem við er að fást þegar að
refsiákvörðun kemur. Þar er margt sem kemur til og í raun er óþarft að hafa um
það mörg orð á þessum vettvangi. Nægir þar að nefna að refsimörk laga eru rúm
og veita dómstólum takmarkaða vísbendingu um það hvaða refsing sé hæfdeg
hverju sinni. Þá er það háð mati dómara hvert eigi að vera vægi einstakra
sjónarmiða sem að réttu ber að taka tillit til við refsiákvörðun hverju sinni og
eðli máls samkvæmt kann það að reynast misjafnt frá einum dómara til annars.
í tengslum við umfjöllun mína um þann vanda sem dómurum er tíðum á
höndum við ákvörðun refsingar langar mig að geta hér um niðurstöðu lítillar
l Grein þessi er að stofni til erindi sem höfundur flutti á Dómsmálaþingi 1995.
13