Tímarit lögfræðinga - 01.03.1996, Blaðsíða 39

haldi vegna þess hve brot er talið alvarlegt (t.d. Finnland, Frakkland, ísland,
Lúxembúrg, Marokkó, Slóvenía og Svíþjóð), en þá kemur gæsluvarðhalds-
tíminn til frádráttar refsingunni, og hins vegar þegar dómari mælir fyrir um
tafarlausa fullnustu dóms (t.d. Danmörk, Finnland, Frakkland, Noregur,
Marokkó og Svíþjóð). Meginreglan í Skotlandi er sú, að áfrýjun frestar ekki
fullnustu, en dómara er þó heimilt að mæla fyrir um, að svo verði gert. Hið
sama gildir í Englandi, nema áfrýjunardómstóll heimili tryggingu, sem venju-
lega er ekki gert, nema líkindi séu til, að áfrýjun muni bera árangur. Ef fyrir-
sjáanlegt er, að um langa refsivist verður að ræða, er tryggingu neitað. í Israel
ákveður dómari sá, er dæmt hefur fangelsisvist, alfarið hvort áfrýjun fresti
fullnustu hennar eður ei.
I Kanada, Japan og Bandarikjunum er reglan sú, að áfrýjun frestar ekki fulln-
ustu refsingar. í Bandaríkjunum og Japan getur áfrýjunardómstóll þó ákveðið, að
dómfelldi sé látinn laus gegn tryggingu, meðan málið sætir áfrýjunarmeðferð.
3. GEGNIR DÓMARI EINHVERJU HLUTVERKI VIÐ FULLNUSTU
FANGELSISREFSINGAR?
Almenna reglan hjá framangreindum þjóðum er sú, að dómari gegnir engu
hlutverki við fullnustu fangelsisrefsingar og algilt, að sá dómari, sem ákveðið
hefur refsinguna, hafi engin afskipti af framkvæmd hennar.
I nokkrum löndum er tilhögun þessara mála með öðru móti. I Liechtenstein
kemur t.d. dómarinn bæði að fullnustu refsingarinnar og ákvörðun um, hvenær
láta eigi dómþola lausan. I Frakklandi og Lúxembúrg fer fullnustan fram undir
umsjón dómara, sem sérstaklega er skipaður til að sinna þessu hlutverki. Svipað
kerfi gildir í Sviss og á Italíu. A Italíu sér lögreglan um framkvæmd fullnust-
unnar undir umsjón dómara, en hann getur haft ýmis áhrif á framkvæmd hennar
og t.d. breytt fangelsisrefsingu í fésekt. Á Spáni ber dómari ábyrgð á fullnustu
refsingar. Þá má nefna, að í Ástralíu getur dómari breytt tímalengd fangelsis-
refsinga á bilinu frá 6 mánuðum til tveggja ára, og ber fullnustunefnd að fara í
einu og öllu eftir fyrirmælum hans.
í Þýskalandi, þar sem almenna reglan um, að framkvæmdavaldið sjái um
fullnustuna er í heiðri höfð, er það sérstaka fyrirkomulag, að fangar geta skotið
ákvörðunum fangelsisyfirvalda til sérdómstóls, sem skipaður er þremur dómur-
um. Rökin fyrir þessu fyrirkomulagi eru þau, að mikilvægt sé, að heimilt sé að
skjóta málum fanga til sjálfstæðs dómstóls, en fyrir honum eru eingöngu rekin
mál af þessu tagi. Undir þessi sjónarmið var tekið af nefndarmönnum.
Að öðru leyti má t.d. nefna, að í Austurríki hefur sú regla verið tekin upp, að
fangelsisrefsingum allt að 6 mánuðum er breytt í fésekt. Sama fyrirkomulag er
I Liechtenstein. I Þýskalandi er ekki dæmt í fangelsi undir 6 mánuðum, en þess
í stað ákveðin fésekt. Þá hefur aukinnar tilhneigingar gætt í nokkrum löndum
hin síðari ár að dæma fésektir og samfélagsþjónustu, þar sem það refsiúrræði
hefur verið tekið upp, í stað stuttrar refsivistar.
33