Tímarit lögfræðinga - 01.09.2000, Page 58

1. INNGANGUR
Vaxtalög, nr. 25/1987, tóku gildi hinn 14. apríl það ár. Fyrir gildistöku þeirra
hafði áratugum saman verið mikil réttaróvissa um ýmis atriði varðandi vexti
(almenna vexti og dráttarvexti) og réttarreglur á þessu sviði voru bæði flóknar
og ófullnægjandi. Slíkt er almennt óheppilegt í meira lagi, ekki sízt vegna
mikilvægis vaxta og með öllu óþolandi á tímum óðaverðbólgu og langvarandi
óvissu í fjármálum, eins og verið hafði hér á landi allt frá byrjun áttunda
áratugarins til þess tíma, er vaxtalögin tóku gildi og raunar nokkru lengur. Um
aðdraganda að setningu vaxtalaga og um markmið þau, sem ætlunin var að ná
með þeim, verður ekki fjallað sérstaklega hér, enda hefur það verið gert ítarlega
áður.1
Með vaxtalögum voru afnumdar ýmsar hömlur, sem lengi áður höfðu verið
á heimildum manna til þess að semja um vexti. Ymis mikilvæg ákvæði III.
kafla laganna, en reglur þess kafla taka til dráttarvaxta, hafa þrátt fyrir 3. gr.
þeirra verið skýrð svo, að þau séu ófrávíkjanleg, ef það leiðir til lakari réttar-
stöðu skuldara og liggja til þess ýmsar gildar ástæður.2
Vaxtalögin voru almennt mikil réttarbót. Þeim hefur verið breytt nokkrum
sinnum, en þær breytingar hafa, með fáeinum undantekningum þó, ekki komið
til vegna þess að sérstakir meinbugir hafi verið á lögunum, er þau voru sett,
heldur hefur fremur verið um nýjar reglur að ræða, en þær eru í IV. og V. kafla
þeirra. Helztu breytingar á vaxtalögunum voru gerðar með lögum nr. 67/1989
og lögum nr. 13/1995. Ákvæðum vaxtalaga er nú skipt í eftirfarandi kafla:
I. kafli. Gildissvið
II. kafli. Almennir vextir
III. kafli. Dráttarvextir
IV. kafli. Vaxtakjör opinberra fjárfestingalánasjóða
V. kafli. Verðtrygging sparifjár og lánsfjár
VI. kafli. Viðurlög og málsmeðferð
VII. kafli. Gildistaka og bráðabirgðaákvæði
Vaxtalögin eiga ýmislegt sameiginlegt með lögum annarra Norðurlanda-
þjóða um vexti, sem almennt taka líka til dráttarvaxta, en eins og fram kemur
síðar í grein þessari eru þau ólik þeim um ýmis mikilvæg atriði.
Á síðustu árum hafa komið fram raddir um, að nauðsynlegt sé að breyta
ýmsum grundvallaratriðum í vaxtalögunum, t.d. því að ekki sé heimilt að semja
1 Sjá Viðar Már Matthíasson: „Um vexti og dráttarvexti í lögum og lagaframkvæmd". Úlfljótur.
l.tbl. 1996, bls. 5-72
2 Sbr. Viðar Már Matthíasson: „Um vexti og dráttarvexti í lögum og lagaframkvæmd". Úlfljótur.
l.tbl. 1996, bls. 38.
126