Tímarit lögfræðinga - 01.02.2002, Blaðsíða 19

Orðtakið að hefna þess í héraði sem hallaðist á Alþingi mun þá breytast í að
hefna þess í Hæstarétti, sem hallaðist á Alþingi. Við þær aðstæður munu þing-
menn vilja fá skýrari svör um inntak valdheimilda sinna. Mörgum er sjálfsagt í
fersku minni bréfaskipti forseta Alþingis og Hæstaréttar í tilefni af öryrkja-
málinu svonefnda.16 A þeim bréfaskiptum höfðu menn misjafnar skoðanir. Ég
tel hins vegar, að þau hafi, eins og á stóð, verið fullkomlega eðlileg - og reyndar
óhjákvæmileg - og spái því, að slíkum bréfaskiptum muni fjölga, ef dómstólar
halda áfram á sömu braut, og þar kemur þá auðvitað sögu, að menn vilja fá
svörin fyrirfram. Og þá er nærtækt, að menn spyrji sig, hvort það eigi áfram að
vera hlutverk almennu dómstólanna að skera úr um stjómskipulegt gildi laga,
eða á e.t.v. að færa það til sérstaks stjómlagadómstóls. Ég veitti því athygli,
þegar slíkum hugmyndum var hreyft síðastliðinn vetur, að fáir fræðimenn urðu
til að mæla þeirri leið bót, og töldu fremur skorta á, að lagafrumvörp sættu
vandaðri og samræmdri athugun, áður en þau væru samþykkt, ýmist af stjóm-
arráðinu sjálfu, eða á vettvangi Alþingis.17 Ég get út af fyrir sig tekið undir, að
lítið stjómkerfí í fámennu landi ætti fremur að huga að því að styrkja þær
stofnanir, sem fyrir era, til að rísa undir hlutverki sínu en að búa til nýjar, og hef
meira að segja lýst mig reiðubúinn til að beita mér fyrir, að komið verði upp
sérstakri lagaskrifstofu við stjómarráðið, til að fara með samræmdum hætti yfir
frumvörp rrkisstjómarinnar og meta, hvort þau samræmist stjómarskrá.18 En á
hverju eiga sérfræðingar á slíkri skrifstofu að byggja ráðgjöf sína, ef mat dóm-
stóla á lögunum er ekki orðið nema öðmm þræði lögfræðilegt? Ég er hræddur
um, að slík skrifstofa yrði þá betur skipuð spákonum og félagsfræðingum en
lögfræðingum.
6. NIÐURLAG
Á Alþingi var nýlega beint til mín fyrirspum um, hvort ég hygðist beita mér
fyrir endurskoðun stjómarskrárinnar, og ef svo, hvaða atriði hennar ég teldi þá
helst þörf á að endurskoða.19 í svari mínu lýsti ég því m.a. yfir, sem e.t.v. er
ástæða til að ítreka hér, að ég teldi ekki brýna þörf á að endurskoða mann-
réttindaákvæði stjómarskrárinnar, fyrr en af þeim hefði fengist meiri reynsla, og
líklega væri miklu fremur ástæða til að hrófla ekki við þeim, meðan dómstólar
væm að fóta sig á þýðingu þeirra og forsendum, og vonandi ná þar fótfestu, eftir
því sem fram líða tímar.20
Á hinn bóginn lýsti ég mig reiðubúinn til samstarfs um endurskoðun ýmissa
annarra atriða hennar.21 Ákvæði stjómarskrárinnar um dómsvaldið era t.a.m.
16 Alþt. B 2000-2001, dálk. 3641-3642.
17 Viðtöl í Morgunblaðinu 3. febrúar 2001.
18 Alþt. B 1999-2000, dálk. 3938; Alþt. B 2000-2001, dálk. 4102-4103.
19 Alþt. A 2000-2001, bls. 2910.
20 Alþt. B 2000-2001, dálk. 4287.
21 Alþt. B 2000-2001, dálk. 4287, 4289.
13