Tímarit lögfræðinga - 01.02.2002, Blaðsíða 53

stéttarfélaga, sem stefndi, Alþýðusamband íslands, hefur að markmiði skv. 4. gr. laga
sinna, að fá í sambandið og halda þeim þar.
Minnihluti dómsins kaus að túlka 2. gr. laga nr. 80/1938 þröngt og eftir orð-
anna hljóðan þannig að ákvæðið um skyldu til þess að taka við félagsmönnum
tæki einungis til grunneininganna, verkalýðsfélaganna, sem fara með hið eig-
inlega vald innan hreyfingarinnar og á vinnumarkaði. Þannig áskildi minnihluti
Félagsdóms verkalýðsfélögunum og samböndum þeirra meira frelsi til þess að
ráða málefnum sínum sjálf heldur en meirihlutinn gerði. í dómsorði minnihlut-
ans segir m.a.:17
Af lögum þessum er ljóst, að stéttarfélög og stéttarfélagasambönd eru algerlega
sjálfráð um málefni sín nema í þeim tilvikum, þar sem lögin bjóða annað. Frekar
virðist ekki heimilt að takmarka sjálfsákvörðunarrétt þeirra.
Ekki leikur vafi á því að meirihluti Félagsdóms skerti með þessum dómi
frelsi ASÍ og þá um leið verkalýðsfélaganna með því að taka sér vald til þess
að túlka lög og markmið þeirra andstætt löglega tekinni meirihlutaákvörðun.18
4.3 Niðurstaða
Að sjálfsögðu er varasamt að draga mjög víðtækar ályktanir af orðalagi
þeirra íslensku dóma sem reifaðir hafa verið. Flest bendir þó til að íslenskir
dómstólar telji sér heimilt að meta og skilgreina markmið verkalýðsfélaganna.
Þeir benda jafnframt til þess að hér á landi sé byggi íhlutunarréttur dómstóla í
innri málefni verkalýðsfélaga og verkalýðshreyfingar á svipaðri aðgreiningu
aðal- og aukamarkmiða og gert er á hinum Norðurlöndunum. í Ijósi þeirra
ákvæða stjórnarskrár og mannréttindasáttmála sem ísland er aðili að, og vernda
félagafrelsið og verkalýðsfélög sérstaklega, og að teknu tilliti til þeirrar sér-
stöku vemdar sem verkalýðsfélög njóta og þess fjölþætta hlutverks sem þau
gegna verður þó að telja heimildir dómstóla í þessum efnum ákaflega takmark-
aðar.
17 Dómar Félagsdóms. 5. bindi, bls. 102. Málið nr. 4/1961 LÍV gegn ASÍ.
18 Sjá einnig: Dómar Félagsdóms. 4. bindi, bls. 102. Málið nr. 1/1955 Vörubifreiðastjórafélag
Borgarfjarðarsýslu gegn ASÍ f.h. Landssambands íslenskra sjálfseignarvörubifreiðastjóra o.fl. í
þessu sambandi er rétt að geta dóms Hæstaréttar í málinu nr. 259/1997 (H 1998 718) Kristinn Sig-
urjónsson gegn Lögmannafélagi íslands. Sá dómur hefur takmarkað gildi þegar fjallað er um réttar-
stöðu félagsmanna verkalýðsfélaganna. Helgast það m.a. af þvf LMFI er ekki stéttarfélag í skilningi
laga og að því er lögbundin skylduaðild. Félagið fer jafnframt með lögbundið hlutverk tengt
réttindum málflutningsmanna, getur úrskurðað ágreining þeirra við viðskiptamenn sína um endur-
gjald, veitt lögmönnum áminningar og úrskurðað þeim sektir. Um samanburðarhæfar forsendur er
því ekki að ræða.
47