Tímarit lögfræðinga - 01.02.2002, Blaðsíða 52

3. gr. laga nr. 80/1938, frelsi verkalýðsfélaga og takmörkunum á því. Nokkrar
ályktanir má draga af þeim.
í 3. gr. 1. 80/1938 segir:
Stéttarfélög ráða málefnum sínum sjálf með þeim takmörkunum, sem sett eru í
lögum þessum. Einstakir meðlimir félaganna eru bundnir við löglega gerðar sam-
þykktir og samninga félagsins og stéttarsambands þess, sem það kann að vera í.
í dómi Félagsdóms frá 195914 segir um þetta ákvæði:
Samkvæmt 3. gr. laga nr. 80/1938 ráða stéttarfélög sjálf málefnum sínum og geta
þannig sett félagsmönnum starfsreglur og gefið þeim fyrirmæli um ýmsa félagslega
hegðun, enda séu slíkar reglur og fyrirmæli sett með þeim hætti, sem lög og
samþykktir mæla fyrir um.
Hér virðist staðfest að lög og samþykktir verkalýðsfélaganna séu skuldbind-
andi svo fremi að formlega sé rétt að málum staðið þegar ákvarðanir eru teknar.
Þessi niðurstaða er þó ekki eins einföld og sýnist og í nokkrum dómum Félags-
dóms sést að rétturinn telur sér heimilt að skilgreina og túlka markmið verka-
lýðsfélaga og komast að niðurstöðu sem andstæð getur verið löglega tekinni
meirihlutaákvörðun félagsmanna.
í Félagsdómi frá árinu 196215 var til meðferðar ágreiningur Landssambands
íslenskra verslunarmanna (LÍV) og Alþýðusambands íslands (ASÍ) um rétt þess
fyrrnefnda til inngöngu í ASÍ. ASÍ hafði með formlega lögmætum hætti tekið
ákvörðun á sambandsþingi þess efnis að LÍV skyldi synjað um inngöngu. LÍV
sætti sig ekki við þessa niðurstöðu, stefndi ASI og krafðist þess að það yrði
skyldað til þess að veita sér aðild. Meirihluti Félagsdóms samþykkti kröfu LÍV
eins og alkunna er. Dómurinn taldi „lagarök, eðli máls og grundvallarreglur“ 2.
gr. laga nr. 80/1938,16 sem kveður á um að verkalýðsfélög skuli opin öllum á
félagssvæðinu eftir nánari ákvæðum í samþykktum félaganna, bæri að skýra
þannig að með orðinu „stéttarfélögum" væri einnig átt við „sambönd stéttarfé-
laga“. Eftir að hafa túlkað 2. gr. laganna með þessum hætti tók Félagsdómur til
við að endurskoða samþykkt ASÍ þingsins og felldi hana úr gildi. Til þess að ná
þeirri niðurstöðu þurfti hann að túlka lög ASÍ og LÍV og gerði það þannig:
Af því, sem nú hefur verið rakið um markmið, starfsháttu og skipulag L.Í.V. og
Alþýðusambands íslands, verður að telja, að stefnandi (L.Í.V.) sé samband þesskonar
14 Dómar Félagsdóms. 4. bindi, bls. 196. Málið nr. 3/1959 VSÍ f.h. Eimskipafélags fslands gegn
ASÍ vegna Landssambands vörubifreiðastjóra f.h. Vörubílstjýrafélagsins Þróttar í Reykjavík.
15 Dómar Félagsdóms. 5. bindi, bls. 88. Málið nr. 4/1961 LÍV gegn ASÍ.
16 2. gr. 1. nr. 80/1938 „Stéttarfélög skulu opin öllum í hlutaðeigandi starfsgrein á félagssvæðinu,
eftir nánar ákveðnum reglum í samþykktum félaganna. Félagssvæði má aldrei vera minna en eitt
sveitarfélag“.
46