Tímarit lögfræðinga - 01.02.2002, Page 22

1. VIÐFANGSEFNI KAUPALAGA - TENGSLIN VIÐ
KAUPSAMNINGINN
Hugtakið kaup hefur mismunandi merkingu í íslensku lagamáli. Ein skil-
greining hugtaksins, og sú sem hér skiptir máli, byggist á því að kaup séu gagn-
kvæmur samningur þar sem annar aðilinn (seljandinn) lætur af hendi eða lofar
að láta af hendi einhverja eign til hins aðilans (kaupandans) en kaupandinn
greiðir eða lofar að greiða seljanda peninga sem endurgjald fyrir eignina.1 Þetta
má sýna myndrænt með eftirfarandi hætti:
Söluhlutur
Seljandi Kuupandi
Endurgjald í peningum
Af framangreindri skilgreiningu sést að aðalatriði kaupsamnings er yfir-
færsla hins beina eignarréttar yfir hinni seldu eign frá seljanda til kaupanda.
Slrkir gerningar eru nefndir afsalsgerningar og eru kaup ein tegund þeirra. Aðrir
afsalsgerningar eru gjafír og skipti. Mismunur gjafa og kaupa felst í því að
gjöfin er látin af hendi endurgjaldslaust. Um skipti er aftur á móti að ræða þegar
hvor aðili um sig lætur hinum eign í té og eign sú sem annar lætur af hendi er
endurgjald fyrir eign þá er hann fær hjá hinum, en hvorugur lætur peninga af
hendi.
Viðfangsefni kauparéttarins eru réttarreglurnar um framkvæmd kaupsamn-
inga. Um stofnun kaupsamninga er á hinn bóginn að jafnaði ekki fjallað í
kauparétti heldur í samningarétti. í kauparétti er viðfangsefnið fyrst og fremst
réttarsamband kaupanda og seljanda þótt fleiri aðilar komi þar vissulega við
sögu. Seljandi hefur t.d. keypt vöru af framleiðanda eða innflytjanda og kaup-
andi hefur selt vöruna áfram.
Viðsemjandi
seljanda
Skuldheimtumaður
seljanda
Kaupandi
Viðsemjandi
kaupanda
Skuldheimtumaður
kaupanda
1 Sjá t.d. Ólafur Lárusson: Kaflar úr kröfurétti. Reykjavík MCMLXV, bls. 75. Eins og þar kemur
fram getur hugtakið kaup merkt hvers konar samninga og var sú merking þess algeng í fomu máli.
Þá getur hugtakið og merkt endurgjald fyrir vinnu eða jafnvel fyrir önnur verðmæti.
16