Tímarit lögfræðinga - 01.02.2002, Page 65

hendingu barst frá. Ef svo er ekki ber að synja um innsetningargerð nema svo
hátti til að Haagsamningurinn eigi við í málinu.
Haagsamningurinn er aðeins einn fjölmargra samninga á sviði alþjóðlegs
einkamálaréttar sem gerðir hafa verið á vegum Haagráðstefnunnar en án efa sá
þekktasti og sá sem flest ríki hafa gerst aðilar að eða 70. Ríki heims sem voru
þátttakendur að Haagráðstefnunni við gerð Haagsamningsins 1980 gerðust aðil-
ar að samningnum með fullgildingu, viðurkenningu eða staðfestingu hans. Var
þar um að ræða 37 ríki, þar á meðal Frakkland sem fullgilti samninginn 16.
september 1982. Eg nefni hér Frakkland sérstaklega í dæmaskyni í ljósi hæsta-
réttardóms 12. september 2001 í máli nr. 325/2001 (mál „fransk-íslenska
drengsins" sem svo var nefndur í fjölmiðlum). Við meðferð málsins í héraði og
fyrir Hæstarétti var meðal annars byggt á ákvæðum Haagsamningsins og því
haldið fram að samningurinn gilti í samskiptum Frakklands og íslands. Á þetta
var ekki fallist. Fyrir þeirri niðurstöðu voru færð eftirfarandi rök: ísland var
ekki þátttökuríki að Haagráðstefnunni. Island gerðist hins vegar aðili að Haag-
samningnum 14. ágúst 1996 með gildistöku 1. nóvember sama ár. Samkvæmt
skýru ákvæði í 1. málslið 4. mgr. 38. gr. samningsins hefur aðild íslands aðeins
gildi varðandi samskipti íslenska ríkisins og þeirra samningsríkja sem lýst hafa
því yfir að þau viðurkenni aðild íslands. Slík yfirlýsing hefur ekki verið gefín
af hálfu Frakklands, sem aðildarríkis að Haagráðstefnunni, vegna aðildar ís-
lands að samningnum. Samkvæmt því er Haagsamningurinn ekki í gildi milli
íslands og Frakklands. Honum varð því ekki beitt við úrlausn umrædds dóms-
máls.
Samkvæmt framansögðu skiptir grundvallarmáli, þegar tekin er afstaða til
þess hvort heimilt sé að beita reglum Haagsamningsins við úrlausn afhending-
armála hér á landi, að samningurinn sé í gildi milli Islands sem móttökuríkis í
áðurnefndum skilningi og viðkomandi upprunaríkis. Ríkin verða með öðrum
orðum að viðurkenna aðild hvors annars. Að því er ísland varðar viður-
kenndum við sjálfkrafa öll þau ríki sem voru aðildarrfki að Haagsamningnum á
undan okkur með því einu að gerast aðili að samningnum. Umrædd ríki þurfa
hins vegar hvert fyrir sig að viðurkenna formlega aðild Islands til þess að samn-
ingurinn taki gildi í samskiptum ríkjanna. í dag munu 29 slíkra ríkja hafa við-
urkennt aðild okkar að samningnum. Fíkt er farið með rfld sem fullgiltu Haag-
samninginn á eftir okkur en eru aðildarrflci að Haagráðstefnunni (nú 57 ríki).
Við þurfum ekki að viðurkenna aðild þeirra ríkja sérstaklega en aftur á móti
þurfa þau að viðurkenna aðild okkar. Ríki sem standa utan Haagráðstefnunnar,
en gerðust eða gerast aðilar að Haagsamningnum á eftir okkur, viðurkenna
sjálfkrafa aðild okkar að samningnum en gagnvart þeim rflcjum þurfum við að
viðurkenna formlega aðild þeirra hvers og eins til þess að samningnum verði
beitt í samskiptum ríkjanna. Lflct og með Evrópusamninginn verður því synjað
um innsetningargerð á grundvelli Haagsamningsins komi í ljós að hann er ekki
í gildi milli íslands og viðkomandi upprunaríkis.
Það yrði of langt mál að telja upp núverandi aðildarríki, hvort heldur að
59