Tímarit lögfræðinga - 01.02.2002, Page 82

haldið er með ólögmætum hætti hlýtur það almennt að vera í þágu bestu hags-
muna barnsins að hinu ólögmæta ástandi sé aflétt sem fyrst en að öðrum
kosti skapast hætta á því að bamið aðlagist nýjum aðstæðum sem það á ekki að
laga sig að samkvæmt niðurstöðu dóms. Sú ákvörðun dómstóls að veita því for-
eldri sem brýtur gegn ákvæðum laganna og samningsins tveggja mánaða að-
fararfrest getur því vart talist rökrétt með hliðsjón af áðurnefndri meginreglu
og yfirlýstu markmiði Haagsamningsins.
Ef skoðaðir eru þeir hæstaréttardómar sem síðan hafa gengið á grundvelli
Haagsamningsins má sjá að gerðarþola hefur ávallt verið veittur samsvarandi
aðfararfrestur sem ákveðinn hefur verið á bilinu frá þremur vikum og upp í tvo
mánuði. í einu málanna („Noregi I“) hafði héraðsdómur ákveðið þriggja mán-
aða aðfararfrest en Hæstiréttur taldi frestinn hæfilega ákveðinn tvo mánuði.
Eins og áður hefur komið fram hefur aðeins einn dómur gengið hér á landi á
grundvelli Evrópusamningsins en það var í máli „fransk-íslenska drengsins“
(hæstaréttardómur 12. september 2001 í máli nr. 325/2001). í því máli lá
fyrir endanleg niðurstaða áfrýjunardómstóls í París frá 4. júlí 2001 um að
drengurinn skyldi eiga búsetu hjá móður í Frakklandi en hafa nánar tiltekinn
umgengnisrétt við föður á íslandi. Drengurinn kom til íslands 6. júlí til dvalar
hjá föður og skyldi snúa aftur heim til Frakklands 31. sama mánaðar. Faðirinn
braut gegn ákvörðun áfrýjunardómstólsins og hélt drengnum með ólögmætum
hætti án þess að skilyrði 7. gr. laga nr. 160/1995 gætu mögulega verið fyrir
hendi svo að synja bæri um innsetningargerð. Jafnframt kom maðurinn því svo
fyrir að lögheimili drengsins var skráð á Islandi og lét hann hefja skólagöngu
hér á landi. Héraðsdómur ákvað með úrskurði 31. ágúst 2001 að baminu skyldi
skilað til móður eigi síðar en að liðnum sjö dögum frá uppkvaðningu úrskurð-
arins enda lá þá fyrir að drengnum hafði þegar verið haldið með ólögmætum
hætti í einn mánuð og átti að hefja skólagöngu að nýju í Frakklandi í byrjun
september. Hæstiréttur taldi „hæfilegt“ að maðurinn hefði þriggja vikna frest
frá dómsuppsögu til að skila drengnum eða stuðla að skilum á honum til móður
án þess að færð væm sérstök rök fyrir þeim fresti í dóminum. I framhaldi hélt
drengurinn af landi brott 3. eða 4. október 2001 rúmum níu vikum á eftir
áætlun.
Hér vaknar sú spurning til hvers og í þágu hvers umræddur þriggja vikna
skilafrestur hafi verið veittur. Faðirinn hafði haft að engu ákvörðun áfrýjunar-
dómstólsins í París og augsýnilega brotið gegn ákvæðum laga nr. 160/1995 og
ákvæðum Evrópusamningsins sem líkt og Haagsamningurinn byggir á þeirri
meginreglu að samningsríki hlutist þegar til um að gerðar séu viðeigandi ráð-
stafanir til að endurheimt verði forsjá bams sem „hefur verið rofin á ger-
ræðislegan hátt“ eins og segir í aðfararorðum Evrópusamningsins. Vart getur
það hafa talist í þágu velferðai' viðkomandi barns að draga á langinn hin óum-
flýjanlegu skil á því til móður. Opinber umfjöllun í þjóðfélaginu á greindunt
tíma og fjöldi viðtala við bamið í fjölmiðlum hefur ekki orðið til þess að smðla
að bættri líðan þess.
76