Tímarit lögfræðinga - 01.02.2002, Qupperneq 85

Haagráðstefnunni, heldur utan um málafjölda og getur að auki verið dómstólum
innan handar varðandi gagnaöflun og upplýsingagjöf.
10. LOKAORÐ
Cató gamli hafði þann sið í Róm til foma að ljúka öllum ræðum sínum eitt-
hvað á þessa leið: „Auk þess legg ég til að Karþagó verði lögð í eyði“. Til að
forðast slíka endurtekningu orða minna læt ég nægja að vísa til umfjöllunar að
framan og ályktana sem ég hef dregið af niðurstöðum íslenskra dómstóla í af-
hendingarmálum. Þess í stað vil ég í lokin víkja nokkrum orðum að áðurnefnd-
um fundi á vegum Haagráðstefnunnar dagana 22.-28. mars 2001 sem ég sat sem
áheymarfulltrúi fyrir hönd Dómarafélags íslands. Umræddur fundur (Special
Commission) var hinn fjórði sinnar tegundar frá gerð Haagsamningsins og sá
fyrsti sem dómendum var boðin þátttaka í. Astæðan var einkum sú að í fyrsta
skipti var fjallað sérstaklega um aðkomu dómstóla að meðferð Haagmála og
samvinnu milli dómstóla mismunandi ríkja. Ég átti þess því kost á fundinum að
hlýða á og ræða við erlenda dómara sem sumir hafa unnið eingöngu að úrlausn
slíkra afhendingarmála í yfir 20 ár. Athygli vakti hve mikil áhersla var lögð á
málsmeðferðarhraða og skjót skil á bömum í kjölfar ákvörðunar þess efnis
(speed of enforcement). Má segja að sú umræða sé rótin að gagnrýni minni á
„skilareglu“ Hæstaréttar. Einnig var rætt um þjálfun og sérmenntun dómara
sem sinna Haagmálum og mátti heyra á öðrum dómurum að víða væri betur að
gert en hér á landi í þeim efnum. Sumir viðmælenda minna höfðu til dæmis
lokið sémámi í sálfræði eða félagsráðgjöf. Þá varð löng umræða á fundinum um
eðlilegan fjölda dómara og dómstiga sem fara ættu með Haagmál. Er óhætt að
segja að misjafnar reglur gilda að þessu leyti í samningsríkjunum. í Englandi
og Wales er aðeins einn dómstóll (18 manna deild) sem annast öll aðsend mál
og leysir úr þeim í sömu byggingu. í Portúgal geta Haagmál hafnað á borði ein-
hvers af rúmlega 400 dómumm undirréttar. í Danmörku eru 82 héraðsdómstól-
ar sem farið geta með Haagmál en stefnt er að fækkun þeirra. I Þýskalandi gátu
um 600 dómstólar fengið Haagmál til meðferðar allt fram til ársins 1999 en þá
var þeim fækkað niður í 24. Þegar rætt er um skilvirkni og sérhæfingu dómara
til meðferðar Haagmála er þannig ljóst að möguleikar á þessu tvennu tengjast
óhjákvæmilega fjölda dómara og dómstiga sem um þessi mál fjalla samkvæmt
lögum hvers ríkis. Loks má til gamans geta, og þessi orð má ekki taka alvarlega,
að hafi einhver í hyggju að nema bam héðan á brott er almennt óráðlegt að
flytja það til Bretlands því samkvæmt upplýsingum þarlendra dómstóla er
kveðið á um skil á börnum í um 90% tilvika. Suður Afríka verður að teljast fýsi-
legri kostur en þar er synjað um afhendingu barna í um 90% tilvika. Fulltrúi
þess ríkis lét þess getið í viðræðum á fundinum að „vinsælt" væri að flytja böm
þangað. Skyldi engan undra.
79