Tímarit lögfræðinga - 01.12.2002, Blaðsíða 21

Svo sem er kunnugt, er bótaábyrgð annarra sjálfstætt starfandi sérfræðinga
en þeirra, sem eru í heilbrigðisþjónustu, yfirleitt líka ströng, þ.e. reist á ströngu
sakarmati, sem leiðir af því, að gerðar eru til þeirra ríkar kröfur um sérfræði-
þekkingu, fagleg vinnubrögð og aðgæzlu. Leggja ber þó áherzlu á, að skaða-
bótaábyrgð þessara starfsstétta er reist á sakarreglunni en ekki víðtækari
ábyrgðarreglum.23 Gildir það bæði um lækna (þ.e. þegar tjón fer umfram mörk
laga nr. 111/2000) og aðra sérfræðinga, t.d. lögmenn, endurskoðendur og
löggilta fasteignasala. Sérfræðiábyrgð gildir nú ekki aðeins um sérfræðinga í
framangreindum skilningi, heldur einnig um fyrirtæki á sviði ráðgjafar og
þjónustu, t.d. banka (sjá t.d. H 1995 453), sparisjóði, verðbréfafyrirtæki (sbr.
t.d. H 1994 1117) o.s.frv.24
Ástæða er því til að athuga, hvort sambærileg beiting sönnunarreglna um
orsakatengsl gildi á fleiri sviðum en um skaðabótaábyrgð lækna og sjúkrastofn-
ana.
Nokkrir dómar hafa gengið um skaðabótaábyrgð lögmanna og löggiltra fast-
eignasala.
í dómi Hæstaréttar frá 25 janúar 2001 í málinu nr. 262/2000 var deilt um rétt P
til bóta úr hendi tveggja lögmanna, sem tekið höfðu að sér gæzlu hagsmuna fyrir
hana. P hafði slasast í vinnu hjá fiskvinnslufyrirtækinu, F, 21. nóvember 1989.
Slysið sýnist ekki hafa verið tilkynnt og F ekki hlutast til um rannsókn á tildrögum
þess. Hún fól 1. október 1991 lögmanninum H að gæta hagsmuna sinna vegna
hugsanlegs bótaréttar. H lét af rekstri lögmannsstofu í september 1993 og tók þá HH
við rekstrinum og hagsmunagæzlunni fyrir P. Þá hafði H aflað örorkumats og
útreiknings á tjóni P og krafið vátryggingafélag um bætur, en verið synjað. HH taldi
sig hafa kannað fjárhagsstöðu F haustið 1993 og hún verið bágborin. í febrúar 1994
fékk hún gjafsóknarleyfi fyrir P, en höfðaði þó ekki mál. Bú F var tekið til gjald-
þrotaskipta í ágúst 1994 og lýsti HH ekki kröfum í þrotabúið á réttum tíma, heldur
barst krafa vegna P um mánuði eftir lok kröfulýsingafrests. Málatilbúnað sinn reisti
P á því, að yfirgnæfandi líkur hefðu verið á því, að bótaábyrgð F hefði verið viður-
kennd með dómi, ef látið hefði verið á það reyna. Tilgreindi hún ýmis rök því til
stuðnings. Var einnig byggt á því, að H og HH hefðu vanrækt að halda kröfu hennar
til laga og þannig valdið henni tjóni. í dómi Hæstaréttar er því fyrst slegið föstu, að
er H fékk mál P til meðferðar hafí verið liðinn svo langur tími, að krafan gat ekki
orðið forgangskrafa í þrotabú félagsins, og hún gat heldur ekki fengizt greidd úr
ábyrgðarsjóði launa. Var því talið, að hafi krafa P á hendur F verið til, hafi hún
glatast við gjaldþrotið. Eftir að Hæstiréttur hefur rakið atriði, sem fela í sér saknæma
vanrækslu H og HH, taldi rétturinn líkur til þess, að P hefði fengið bætur úr hendi
F, ef látið hefði verið á það reyna. „Par sem svo var ekki þykja nægar líkur hafa
verið leiddar að því að áfrýjandi hafi orðið fyrir tjóni sökum athafnaleysis stefndu
og verða þau að bera hallann af sönnunarskorti um að svo hafi ekki verið“.
23 Sbr. t.d. Morten Samuelsson og Kjeld Sogaard: Rádgiveransvaret, bls. 21-23.
24 í riti Morten Samuelsson og Kjeld Sogaard Rádgiveransvaret er t.d. fjallað um bótaábyrgð
fjármálastofnana, vátryggingafélaga og vátryggingamiðlara, stéttarfélaga (t.d. skattaráðgjöf þeirra),
auk sérfræðinga þeirra sem getið hefur verið.
325