Tímarit lögfræðinga - 01.12.2002, Blaðsíða 54

2.7 Ákvæði 138. og 139. gr. hgl.
2.7.1 Efnisatriði verknaðarlýsingar og dómaframkvæmd
2.8 Ákvæði 140. og 141. gr. hgl.
2.8.1 Efnisatriði verknaðarlýsingar og dómaframkvæmd
3. SAMANTEKT OG NIÐURSTÖÐUR
1. VIÐFANGSEFNI GREINARINNAR
Hinn 2. júní 1998 var samþykkt þingsályktun um könnun á starfsskilyrðum
stjórnvalda, eftirliti með starfsemi þeirra og viðurlögum við réttarbrotum í
stjórnsýslu.1 Af þessu tilefni skipaði forsætisráðherra 19. ágúst 1998 nefnd til
að annast það verkefni sem ályktunin kvað á um. Lauk nefndin störfum á árinu
1999 með útgáfu skýrslu sem lögð var fyrir haustþing Alþingis það ár.2 í 4.
kafla skýrslunnar er fjallað um afleiðingar réttarbrota í stjómsýslunni. í
undirkafla 4.9.1 er sett fram dæmi um „leiðir sem færar eru til úrbóta“ að því er
varðar lagareglur um refsiábyrgð starfsmanna stjómsýslunnar. Þar segir m.a.
svo:
Eftir athugun á efni, orðalagi og hugtakanotkun ákvæða XIV. kafla laganna er það
mat nefndarinnar að þörf sé á endurskoðun kaflans með tilliti til þeirra miklu breyt-
inga sem orðið hafa á stjómsýslunni og starfsumhverfi hennar á þessum tíma.
Að mati nefndarinnar þarf að taka afstöðu til þess hvort lagatæknileg og refsipólitísk
rök standi til þess að afmarka nánar hugtakið opinber staifsmaður, einkum í ákvæð-
um 134.-135. gr. og 138.-141. gr. almennra hegningarlaga, þannig að skilgreining
þess hóps opinberra starfsmanna sem þessi ákvæði tækju til verði skýrari.
Með hliðsjón af þeim miklu breytingum sem orðið hafa í íslenskri stjómsýslu og
starfsskilyrðum hennar er það mat nefndarinnar að taka þyrfti til athugunar einstök
ákvæði með hliðsjón af þeim verndarhagsmunum sem að baki þeim búa og greina
hvort þörf sé á endurbótum með þarfir nútímasamfélags í huga. í dæmaskyni má
benda á tvö svið sem þörf er á að taka til sérstakrar athugunar:
1. Síðustu ár hefur orðið hröð þróun í upplýsinga- og margmiðlunartækni og þykja
Islendingar standa nokkuð framarlega á þeim vettvangi. I þessu tilliti má benda á að
sett hafa verið upplýsingalög nr. 50/1996 sem tryggja almenningi aðgang að upp-
lýsingum í vörslu stjórnvalda. Upplýsingalögin mæla svo fyrir að ákveðnar við-
kvæmar upplýsingar um einkamálefni, svo sem upplýsingar um veruleg félagsleg
vandamál svo og um heilsuhagi o.fl., skuli áfram vera undanþegnar aðgangi
almennings. Um leið og aðgangur almennings er gerður greiður að upplýsingum í
stjómsýslunni þarf að grípa til virkra ráðstafana til að koma í veg fyrir að upplýs-
ingar, sem leynd á að ríkja um, séu misnotaðar eða komist til óviðkomandi manna.
í 18. gr. laga nr. 70/1996, um réttindi og skyldur starfsmanna ríkisins, er kveðið svo
á að hverjum starfsmanni sé skylt að gæta þagmælsku um atriði er hann fær
1 Alþt. 1997-1998. A-deild, bls. 525 og 6072.
2 Skýrsla nefndar forsætisráðherra um starfsskilyrði stjómvalda, eftirlit með starfsemi þeina og um
viðurlög við réttarbrotum í stjómsýslu. Forsætisráðuneytið, Reykjavík (1999), sjá Alþt. 1999-2000,
A-deild, bls. 2549-2645.
358