Tímarit lögfræðinga - 01.12.2002, Síða 63

í 145. gr. dönsku hgl. er andlag ávinningsins lýst sem „kendelse for tjeneste-
handling, skat eller afgift“. Það er álitaefni hvort ákvæði 129. gr. hgl. sé þrengra
þar sem það tekur aðeins til „skatta og gjalda“ samkvæmt orðalagi sínu. I
íslenskum rétti er gerður greinarmunur á sköttum og öðrum opinberum gjöldum
sem styðjast þurfa við skattlagningarheimild í stjómskipulegri merkingu, sbr.
40. og 77. gr. stjómarskrárinnar, og þjónustugjöldum sem nægjanlegt er að
styðjist við einfalda lagaheimild. Refsiákvæði á að skýra þröngt. Ekki er þannig
víst að hugtakið „gjöld“ í merkingu 129. gr. hgl. verði skýrt með þeim hætti að
það taki einnig til þjónustugjalda sem opinber starfsmaður heimtar eða tekur sér
en sem gjaldanda ber ekki að greiða í raun t.d. sökum þess að starfsmaðurinn
veit að ekki er til staðar lagaheimild til að heimta þjónustugjöld fyrir þá þjón-
ustu sem innt hefur verið af hendi. í 145. gr. dönsku hgl. virðist hafa verið talið
nauðsynlegt að taka af skarið með þetta atriði í ákvæðinu, sbr. „tjenestehand-
ling“. Þá er bent á að notkun og beiting þjónustugjalda fer ört vaxandi í íslenskri
stjórnsýslu. Er þannig þörf á því að refsilöggjöfin sé skýr um það hvort einnig
sé heimilt að refsa opinberum starfsmanni fyrir að heimta eða taka sér þjónustu-
gjöld án þess að gjaldandi skuldi slík gjöld í raun.
2.3 Ákvæði 130. - 133. gr. hgl.
130. gr.
Ef handhafi dómsvalds eða annars opinbers úrskurðarvalds um lögskipti gerist sekur
um ranglæti við úrlausn máls eða meðferð þess í því skyni, að niðurstaðan verði
ranglát, þá skal hann sæta fangelsi allt að 6 árum.
Hafi verknaðurinn haft eða verið ætlað að hafa í för með sér velferðarmissi fyrir
nokkurn mann, þá skal refsingin vera fangelsi ekki skemur en 2 ár og allt að 16
árum.
131. gr.
Ef dómari eða annar opinber starfsmaður, sem á að halda uppi refsivaldi ríkisins,
beitir ólöglegri aðferð til þess að koma manni til játningar eða sagna, framkvæmir
ólöglega handtöku, fangelsan eða rannsókn eða leggur að ólögum hald á skjöl eða
aðra muni, þá varðar það sektum eða fangelsi allt að 3 árum.
132. gr.
Ef opinber starfsmaður, sem í 130. gr. eða 131. gr. getur, gætir ekki af ásetningi eða
stórfelldu gáleysi réttra aðferða við meðferð máls eða úrlausn. handtöku, leit,
fangelsan, framkvæmd refsingar eða haldsetningu, eða brýtur aðrar þesskonar reglur,
þá skal hann sæta sektum eða fangelsi allt að 1 ári, nema brot hans varði þyngri
retsingu að lögum.
133. gr.
Ef opinber starfsmaður, sem á að gæta fanga eða annast framkvæmd refsidóma,
lætur fanga komast undan, tálmar framkvæmd dóms, hlífír manni við að taka út
hegningu eða kemur því til leiðar, að refsing er framkvæmd með öðru og vægara
móti en mælt er, þá varðar það fangelsi allt að 3 árum, eða sektum, ef brot er
smáfellt.
367