Tímarit lögfræðinga - 01.12.2002, Blaðsíða 74

eðlileg árétting á framangreindum ákvæðum 152. gr. a og 152. gr. b og þarfnast
ekki sérstakra skýringa hér.
Akvæði 1.-3. mgr. 152. gr. d hafa að geyma sérákvæði um eftirfarandi brot
manns sem ekki hefur tekið þátt í upphaflegu þagnarskyldubroti en hefur hins
vegar komist yfir, nýtt sér (1. mgr.) eða dreift upplýsingum er varða einkahags-
rnuni eða hagsmuni ríkisins tengdum þjóðaröryggi eða vömum þess (2. og 3.
mgr.) í lilefni af slíku broti annars manns. Minnt er hér á almennar athugasemdir
við XIV. katla hgl. þar sem fram kemur að þeir menn, sem sjálfir eru ekki opin-
berir starfsmenn, geti gerst sekir um brot á ákvæðum kaflans eftir „venjulegum
reglum um hlutdeild“. Það kann því að vera að sú háttsemi sem lýst er í 152. gr.
d dönsku hgl. sé refsiverð hér á landi á gmndvelli 4. mgr. 22. gr. hgl. um eftir-
farandi hlutdeild. Þó verður að hafa í huga að það á að sjálfsögðu aðeins við um
hlutdeildannann opinbers starfsmanns sem fellur undir 136. gr. hgl. enda ekki
öðru almennu ákvæði til að dreifa í lögunum um þagnarskyldubrot opinbers
starfsmanns. I þessu sambandi er rétt að benda á að ekki er að finna sambærilegt
ákvæði um eftirfarandi hlutdeild í 4. kafla dönsku hegningarlaganna um tilraun
og hlutdeild.
Akvæði 152. gr. e hefur að geyma tilteknar undantekningar frá því að refsi-
ábyrgð geti stofnast þótt háttsemi í skilningi 152.-152. gr. d hafi átt sér stað af
hálfu manns sem fellur undir þau ákvæði. Annars vegar er um það að ræða
þegar viðkomandi er skylt að afhenda umræddar upplýsingar og hins vegar
þegar háttsemin felur í sér réttmæta vemd augljósra almannahagsmuna eða
eigin hagsmuna eða þarfa annarra. Fyrri hlutinn hefur að geyma eðlilega tak-
mörkun á stofnun refsiábyrgðar þegar gerandi í merkingu framangreindra
ákvæða afhendir tmnaðarupplýsingar vegna þess að honurn er það skylt. Slíka
takmörkun er í sjálfu sér ekki að finna í orðalagi 136. gr. hgl. en ekki er útilokað
að ákvæðið yrði túlkað með þeim hætti rúmt sakborningi til hagsbóta. A hinn
bóginn má ætla að síðari hlutinn kunni að teljast nánari afmörkun á þeim
sjónarmiðum sem kunna að leiða af hinu almenna ákvæði um neyðarvöm, sbr.
meginreglu 12. gr. hgl., en slíkt viðhorf hefur verið lagt til grundvallar af hálfu
danskra fræðimanna.38
Akvæði 152. gr.f felur í sér að taki brot á ákvæðum 152. gr.-152. gr. d aðeins
til einkahagsmuna skuli það sæta sem meginreglu ákæru þess sem misgert er
við. Þó er heimild í 2. mgr. til að láta slíkt mál sæta opinbeni ákæm að beiðni
þess sem misgert er við.
2.6 Ákvæði 137. gr. hgl.
137.gr.
Ef opinber starfsmaður, sem hefir póst- eða símamálefni á hendi, rífur heimildar-
laust upp, ónýtir eða skýtur undan bréfum eða sendingum, sem afhent eru til flutn-
ings með pósti, eða ónýtir, aflagar eða skýtur undan skeytum, sem veitt hefur verið
viðtaka til fyrirgreiðslu, þá varðar það fangelsi allt að 3 árum.
38 Vagn Greve, Gorm Toftegaard Nielsen & Asbjörn Jensen: sama rit, bls. 106.
378
j