Tímarit lögfræðinga - 01.12.2002, Blaðsíða 20

í öðru lagi hefur verið bent á mál um mengunartjón,20 en ekki er þó unnt að
finna því stoð í íslenzkum rétti, sbr. t.d. H 1986 79 og 110 og H 1995 1063.
Verður vart ályktað á annan veg en þann, að venjulegar kröfur séu gerðar til
sönnunar, þegar um mengunartjón er að ræða.21
í þriðja lagi hefur verið bent á bótaábyrgð lækna og sjúkrastofnana, enda er
sönnunarstaða tjónþola í slíkum málum oft slæm.22
Dæmi um íslenzka dóma, þar sem þetta er gert eru:
H 1992 2122
Drengurinn K fæddist á sjúkrahúsinu A. Sýnist hann hafa skaddazt á heila vegna
súrefnis- og næringarskorts í fæðingu og á fyrstu mínútum eftir fæðingu. Ekki var
talið, að sérstakir alvarlegir áhættuþættir tengdust móður drengsins og meðganga
hennar var eðlileg. Tvær ljósmæður voru viðstaddar fæðingu. Talið var, að ástæða
hefði verið til að sérfræðingur í fæðingarhjálp hefði verið viðstaddur fæðinguna, en
svo var ekki. Þegar í ljós kom við fæðinguna, að ekki var allt með felldu, var reynt
að boða aðstoðarlækni, en það sýnist hafa misfarist vegna galla í boðunarkerfi A. í
áliti Læknaráðs kom fram, að margt hefði mátt betur fara við fæðinguna, og nærvera
læknis myndi hafa aukið líkur á því, að K hefði fæðzt heilbrigður. Var því talið, að
á hefði skort að fullnægjandi öryggisráðstafana hefði verið gætt við fæðinguna.
Orsakasamhengi milli þess, sem fór úrskeiðis við fæðinguna, og heilaskaðans, var
talið ósannað, en talið víst að sönnunarfærsla á því væri mjög erfið. Var talið, að
læknisfræðileg gögn renndu stoðum undir, að um orsakatengsl gæti verið að ræða.
Eftir atvikum var talið, að sönnunarreglur leiddu til þess, að A bæri hallann af óvissu
í þeim efnum. Var því lögð bótaábyrgð á A.
Sjá einnig H 1995 989, einkum úrlausn héraðsdóms á bls. 1006.
Segja má, að þessi afstaða dómstóla til sönnunar, þegar um líkamstjón vegna
meintra mistaka lækna er að ræða, hafi verið staðfest í lögum um sjúklinga-
tryggingu, nr. 111/2000. Þau lög taka til líkamstjóns allt að tiltekinni fjárhæð,
sem verður í tengslum við rannsókn eða sjúkdómsmeðferð á heilbrigðisstofnun
eða meðhöndlun sjálfstætt starfandi heilbrigðisstarfsmanns. f upphafi 1. mgr. 2.
gr. þeirra laga segir svo: „Bætur skal greiða án tillits til þess hvort einhver ber
skaðabótaábyrgð samkvæmt reglum skaðabótaréttarins, enda megi að öllum
líkindum rekja tjónið til einhvers eftirtalinna atvika: ...“. (Leturbr. höf.)
20 Bo von Eyben og Hans Henrik Vagner: Lærebog i erstatningsret, bls. 273; Jan Hellner og
Svante Johansson: Skadestándsrátt, bls. 200 og Peter L0drup: Lærebok i erstatningsrett, bls. 328.
21 Sjá um sömu skoðun Guðný Björnsdóttir: „Bótaábyrgð vegna mengunartjóns". Úlfljótur. 2.
tbl. 1999, bls. 215-232, hér bls. 223.
22 Sjá t.d. Oliver Talevski: „Bevisbyrden i sager om lægers erstatningsansvar“. Juristen. 1. hefti
1990, bls. 1-15, hér einkum bls. 10-12 og Jón Steinar Gunnlaugsson: „Um sönnunarbyrði í
málum er varða skaðabótaábyrgð lækna og sjúkrastofnaná*. Tímarit lögfræðinga. 3. hefti 1995, bls.
213-216. Tekið skal fram, að Talevski vekur athygli á því, að ýmsir danskir dómar, þar sem
sönnunarbyrði er snúið við eins og hér er lýst, kveða á um lækkun bóta vegna sönnunaróvissu, sbr.
dómar í UfR 1965, bls. 680, UfR 1971, bls. 19 og UfR 1976, bls. 828. Höfundurinn gagnrýnir
þessa lækkun bóta, sbr. bls. 11 í grein hans.
324