Tímarit lögfræðinga - 01.12.2002, Blaðsíða 42

Með breytingum þeim, sem gerðar voru á 26. gr. skaðabótalaga með lögum
nr. 37/1999, hefur nú verið lögfest undantekning frá þessari meginreglu, sem nú
er í 2. mgr. 26. gr. Samkvæmt henni er heimilt að láta þann, sem af ásetningi
eða stórfelldu gáleysi veldur dauða annars manns, greiða maka, bömum eða
foreldrum miskabætur. Þessi regla er undantekning frá framangreindri megin-
reglu, er gildir áfram um tilvik, sem falla utan ákvæðisins.
3.2.4.7 Alyktun um mörk skaðabótaábyrgðar
Sú flokkun, sem hér hefur verið gerð grein fyrir, sýnir, að umfangi skaða-
bótaábyrgðar eru sett nokkur takmörk. Hér hefur verið fjallað um þessa flokka
með þeim hætti, að mörkin mætti skýra með vísan til vemdartilgangs þeirra
reglna, sem skaðabótaábyrgð er reist á. Mikill ágreiningur er um, hvort það sé
rétta leiðin við að draga mörk skaðabótaábyrgðar. Hér er einnig byggt á því, að
reglur um sennilega afleiðingu verði einnig notaðar við að draga slík mörk, en
hagræðið við framangreinda flokkun, sem ekki er tæmandi, er fyrst og fremst
það, að hægt er að lýsa því með almennari hætti hvar mörkin séu dregin. Hætt
er við að mörk, sem dregin eru eftir reglum um sennilega afleiðingu, verði alltaf
meira atviksbundin en þau, sem dregin em eftir því hver vemdartilgangur skaða-
bótareglna þeirra er, sem ábyrgðin er reist á.
Hér verður ekki fjallað um þetta nánar. Þar sem miðað er við, að reglur um
sennilega afleiðingu geti í ýmsum tilvikum orðið til að setja umfangi skaða-
bótaábyrgðar mörk, er nauðsynlegt að gera nánari grein fyrir þeim reglum.
3.3 Nánar um inntak skilyrðisins um sennilega afleiðingu
Sá sem valdið hefur tjóni með háttsemi, sem er saknæm eða fer í bága við
víðtækar bótareglur, á að bæta það tjón, sem er sennileg afleiðing af háttsemi
hans. Þetta er, eins og að framan greinir, stundum orðað svo, að skaðabóta-
ábyrgðin taki til fyrirsjáanlegra afleiðinga háttseminnar. Miðað er við þær af-
leiðingar, sem hinn bótaskyldi sá, eða átti að sjá fyrir, þegar hann viðhafði hina
bótaskyldu háttsemi.54 Hann á þess vegna ekki að verða bótaskyldur vegna
afleiðinga, sem eru tilviljunarkenndar eða af öðrum ástæðum ófyrirséðar.55
Matið á því, hvort tjón sé sennileg afleiðing hinnar bótaskyldu háttsemi
tekur því til atburðarásar, sem afmarkast í tíma frá því, að hin bótaskylda
háttsemi er viðhöfð og þar til tjónið verður. Háttsemin þarf, eins og fyrr greinir,
að hafa aukið líkindi á því tjóni, sem varð. Þurfa líkindin að hafa aukizt inikið?
Ber að líta svo á, að matið eigi að vera strangt eða ekki? Þarf mikið til að koma,
svo unnt sé að fullyrða að hinn bótaskyldi hafi séð eða mátt sjá, að tjón var
54 Marcus Radetzki: Orsak och skada, bls. 22-23.
55 Jan Hellner og Svante Johansson: Skadestándsratt, bls. 203.
346