Tímarit lögfræðinga - 01.11.2003, Blaðsíða 29

anum eða nýr söluhlutur afhentur. Tilgangur orðalagsbreytingar ákvæðisins frá
1. mgr. 39. gr. kpl. er að gera riftunarskilyrði laga um neytendakaup sem líkust
skilyrðum 5. mgr. 3. gr. tilskipunar um neytendakaup. Þrátt fyrir breytt orðalag
verður hægt að líta til þeirra viðmiða sem almennt hafa verið talin gilda við mat
á því hvort neytandi á rétt til riftunar. Byggist ákvörðunin því á heildarmati þar
sem m.a. er litið til þess hvort unnt er að bæta úr gallanum eða ekki og þess tíma
og óhagræðis sem neytandi hefur af úrbótum.411
í 14. gr. þjónustukpl. segir að sé seld þjónusta gölluð, og vinnu sem unnin hefur verið
er verulega áfátt miðað við tilgang verksins og þjónustu sem fyrirhugað var að veita,
geti kaupandinn rift samningnum. Samkvæmt 1. mgr. 42. gr. fast.kpl. getur kaupandi
fasteignar rift kaupsamningi ef galli telst veruleg vanefnd. Er þar hnykkt á þeirri
meginreglu að skilyrði riftunar sé að vanefnd teljist veruleg. Mat á því hvort vanefnd
telst veruleg er reist á sömu meginsjónarmiðum þegar um galla er að ræða og afslátt.
Huglæg afstaða seljanda á því ekki að skipta máli, en þó getur matið orðið honum
óhagstæðara ef hann hefur sýnt af sér saknæma háttsemi, einkum ef hún er mjög
ámælisverð. Ekki þótti þó ástæða til að lögfesta sérstaka reglu um að hafi svikum
verið beitt af hálfu seljanda teljist sérhver vanefnd veruleg, sbr. reglu þá sem var í 1.
mgr. 42. gr. in fine í lögum nr. 39/1922 um lausafjárkaup.41
3.3 Tilkynning vegna riftunar
í 2. mgr. 39. gr. kpl. er sérstök regla um tilkynningar vegna riftunar. Þar
segir að kaupandi geti ekki rift kaupum nema hann tilkynni seljanda um riftun
innan hæfilegs tíma frá því hann fékk eða hefði átt að fá vitneskju um gallann,
eða eftir að frestur sá er útrunninn sem leitt getur af sér kröfu eða tilkynningu
samkvæmt ákvæðum 34. eða 36. gr. Þetta gildir þó ekki ef seljandi hefur sýnt
af sér vítavert gáleysi eða framferði hans stríðir gegn heiðarleika og góðri trú.
Framangreind regla styðst við þau rök að riftun sé að jafnaði svo afdrifaríkt
vanefndaúrræði að sanngjarnt sé að mæla fyrir um sérstaka riftunartilkynningu
til viðbótar hinni hlutlausu tilkynningu skv. 32. gr.
Það er meginregla að upphafstíma tilkynningarfrests verður að miða við það
tímamark þegar kaupandinn fékk eða mátti fá vitneskju um gallann. En hafi
kaupandinn veitt ákveðinn frest til úrbóta í tengslum við kröfu eða tilkynningu
skv. 34. eða 35. gr. eru það lok þess tímamarks sem úrslitum ráða. Sama gildir
hafi seljandinn tilgreint ákveðinn tíma til úrbóta í samræmi við 2. mgr. 36. gr.
Hvað telst hœfilegur tími til tilkynningar verður sem endranær að meta með
hliðsjón af aðstæðum, sbr. það sem áður segir um 29. gr. kpl. hér að framan.
Akvæði 2. málsl. 2. mgr. er orðað með svipuðum hætti og 33. gr. og 2. mgr. 35.
gr. og ber að túlka á sama hátt.42
40 Alþt. 2002-2003, þskj. 904, bls. 56.
41 Alþt. 2001-2002, þskj. 291, bls. 54.
42 Alþt. 1999-2000, þskj. 119, bls. 110-111.
239