Tímarit lögfræðinga


Tímarit lögfræðinga - 01.11.2003, Blaðsíða 6

Tímarit lögfræðinga - 01.11.2003, Blaðsíða 6
gengið um svipaðar fjárkröfur og hér var um að ræða. Hæstiréttur komst hins vegar að þeirri niðurstöðu að óheimilt hefði verið að skerða tekjutryggingu árin 1999 og 2000 með lögum nr. 3/2001 sem var ekki eins fyrirsjáanlegt, og segir eftirfarandi um það í dóminum: Var því viðurkennt í dóminum, [þ.e. dóminum frá 19. desember 2000] að óheimilt hefði verið að skerða tekjutryggingu örorkulífeyrisþega í hjúskap frá 1. janúar 1999 á þann hátt, sem gert var í 5. mgr. 17. gr. laga nr. 117/1993, sbr. 1. gr. laga nr. 149/1998. Þetta lagaákvæði var ekki talið standast stjómskipunarlög og þar með varð skerðingarreglu þess ekki beitt. Eftir uppsögu dómsins áttu örorkulífeyrisþegar þannig kröfu til að fá tekjutryggingu greidda eftir meginreglunni, sem fram kom í 4. mgr. 17. gr., án skerðingar vegna tekna maka allt fram til þess, er lög nr. 3/2001 tóku gildi. Þessi kröfuréttindi örorkulífeyrisþega njóta vemdar eignarréttarákvæðis 72. gr. stjórnarskrárinnar og verða ekki skert með afturvirkri og íþyngjandi löggjöf. Þótt ákvæði laga nr. 3/2001 um skerðingu tekjutryggingar vegna tekna maka séu bótaþeg- um hagfelldari en eldri ákvæði fela þau engu að síður í sér lægri bætur en þeir áttu rétt á samkvæmt meginreglunni um óskertar bætur og geta í því ljósi ekki verið íviln- andi. Af öllu þessu leiðir, að b. lið ákvæðis I til bráðabirgða í lögum nr. 3/2001 verður ekki beitt um greiðslu tekjutryggingar þeirra örorkulífeyrisþega, sem 5. til 7. mgr. 17. gr. laga nr. 117/1993, sbr. 1. gr. laga nr. 149/1998, áttu við á tímabilinu frá 1. janúar 1999 til 31. janúar 2001. Samkvæmt framansögðu á áfrýjandi rétt á greiðslu tekju- tryggingar á síðastnefndu tímabili án skerðingar vegna tekna maka. Það verður ekki annað sagt en tveir framangreindir dómar Hæstaréttar séu einhverjir þeir athyglisverðustu sem rétturinn hefur kveðið upp í síðari tíð. Það er óumdeilt að samkvæmt stjórnskipunarvenju hafa íslenskir dómstólar, líkt og danskir og norskir dómstólar, heimild til þess að dæma um það hvort lög stand- ast stjómarskrárákvæði eða ekki. Þeir hafa hins vegar ekki heimild til þess að fella lög úr gildi. Löggjafinn einn getur sett lög og fellt þau úr gildi. Hvað verð- ur þá um þau ákvæði laga sem dómstólar telja að brjóti í bága við stjómar- skrána? Um það er notað orðalagið að þeim ákvæðum sé vikið til hliðar, þau séu ógild, þeim verði ekki beitt, eins og sagt er í síðari dómi Hæstaréttar, eða eitthvert svipað orðalag. Hæstiréttur telur í síðari dómi sínum að með fyrri dóm- inum hefði hann vikið skerðingarákvæði 5. mgr. 117. gr. almannatryggingalaga svo rækilega til hliðar að því yrði ekki beitt. Löggjafinn taldi hins vegar að skerðingarákvæðinu hefði ekki verið vikið til hliðar nema að vissu lágmarki, en bætur samkvæmt lögum nr. 3/2001 væru ofan þess lágmarks og því ekki í and- stöðu við stjómarskrána. Það er deginum ljósara að um þessa niðurstöðu Hæsta- réttar er auðvelt að deila og verður eflaust gert. Hæstiréttur hefur hins vegar talað og niðurstöðu hans ber að virða. Að sjálf- sögðu er vonandi að sem sjaldnast komi til þess að lög brjóti í bága við stjóm- arskrá. Þess ber og að gæta að vafasamt er að mál beri aftur að með þeim hætti að þessi niðurstaða Hæstaréttar verði fordæmi þótt engan veginn sé það útilokað. Þetta lögfræðilega álitaefni er hvað sem öðru líður það áhugavert að ástæða er til að hvetja fræðimenn til að taka það til rannsóknar. 216
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124
Blaðsíða 125
Blaðsíða 126
Blaðsíða 127
Blaðsíða 128
Blaðsíða 129
Blaðsíða 130
Blaðsíða 131
Blaðsíða 132

x

Tímarit lögfræðinga

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tímarit lögfræðinga
https://timarit.is/publication/586

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.