Tímarit lögfræðinga - 01.11.2003, Blaðsíða 52

með tryggingu ræðst gjaman af því að viðkomandi aðili hafi fengið ákveðna
viðvörun um að til riftunar geti komið af hálfu gagnaðila. Ef tími vinnst til verð-
ur því annar aðilinn að gefa út viðvörun um að litið sé svo á að kaupunum hafi
verið rift.
í 2. mgr. 62. gr. er gert ráð fyrir tvenns konar tímaviðmiðunum. I fyrsta lagi
þarf eins og áður segir að vinnast tími til að gefa slíka viðvörun. Hugsanlegt er
að aðili samnings þurfi nauðsynlega að fá efndir á réttum tíma og að efndatími
sé svo nærri að ráðrúm til viðvörunar sé lítið eða ekkert. I öðru lagi verður frest-
urinn að vera nógu langur til þess að gagnaðili geti orðið sér úti um tryggingar.
Lengd þessa frests verður að miða við þarfir aðilanna, þ.e. hversu langan tíma
kaupandi þarf til að útvega sér nýja hluti og þann tíma sem kaupandi þarf til að
útvega sér tryggingu. Viðvörunina má senda í hvaða formi sem er, munnlega
eða skriflega. Hún er send á áhættu viðtakanda skv. 82. gr.94
6.3 Áhrif gjaldþrots
I 63. gr. kpl. er fjallað um áhrif gjaldþrots samningsaðila á efndir kaupsamn-
ings. Þar segir að um rétt til að ganga inn í kaup, halda eftir greiðslu eða rifta
kaupum vegna gjaldþrots samningsaðila, fari eftir lögum um gjaldþrotaskipti.
Um það efni gilda nú ákvæði XV. kafla laga nr. 21/1991 um gjaldþrotaskipti
o.fl.95 Samhljóða ákvæði er í 56. gr. neyt.kpl.
Sambærilegt ákvæði er í 58. gr. fast.kpl. en þar segir að verði bú annars
samningsaðila tekið til gjaldþrotaskipta gildi ákvæði XV. kafla laga um gjald-
þrotaskipti o.fl. í þeim kafla eru ákvæði um gagnkvæma samninga og afdrif
þeirra þegar bú annars samningsaðilans er tekið til gjaldþrotaskipta. í 89. gr.
téðra laga segir og að ákvæðum þeirra skuli ekki beitt ef annað leiðir m.a. af
eðli réttarsambandsins. í því felst að mögulegt er að taka tillit til þeirra sérstöku
aðstæðna sem oft eru í fasteignakaupum.
7. SAMEIGINLEGAR REGLUR UM RIFTUN OG NÝJA AFHENDINGU
7.1 Yflrlit
í IX. kafla kpl. eru sameiginlegar reglur um riftun og um nýja afhendingu. I
64. gr. eru ákvæði um réttaráhrif riftunar. Þar kemur fram sú meginregla að sé
kaupum rift falla niður skyldur aðila til að efna kaupin. I 65. gr. er fjallað um það
hvemig fara skuli með afrakstur af söluhlut og vexti þegar greiðslum er skilað.
Ákvæði 66. gr. mælir fyrir um missi réttar til riftunar og afhendingar á ný. Þar
kemur fram sú meginregla að kaupanda er því aðeins heimilt að rifta kaupum
eða krefjast afhendingar á ný að hann geti skilað hlutnum að öllu verulegu leyti
í sama ástandi og magni og hann var í þegar kaupandi veitti honum viðtöku.
94 Alþt. 1999-2000, þskj. 119, bls. 143.
95 Alþt. 1999-2000, þskj. 119, bls. 144.
262