Tímarit lögfræðinga - 01.11.2003, Blaðsíða 101

málans verður ekki fullyrt hér en það virðist þó vera útbreidd skoðun, og er líklega
almennt viðurkennd meðal fræðimanna á þessu sviði, að sambærileg ákvæði lands-
réttar beri að túlka til samræmis við ákvæði mannréttindasáttmálans.8 í þessu felst
ekki aðeins að texti sáttmálans hafí þýðingu að því er varðar skýringu á inntaki
mannréttindareglna heldur hefur í framkvæmd einnig verið litið svo á að túlkanir
mannréttindadómstólsins sé unnt að leggja til grundvallar við túlkun sambærilegra
mannréttindaákvæða í lögum og stjómarskrá. Þetta á að minnsta kosti við samkvæmt
dómaframkvæmd Hæstaréttar íslands eins og m.a. kemur fram í sjómannamálinu.
Um þetta mætti fjalla í löngu máli en það er ekki viðfangseíhi þessarar greinar.
2.3 Vernd verkfallsréttar í alþjóðasamningum sem ísland á aðild að
Verkfallsrétturinn er talinn njóta vemdar á grundvelli nokkurra alþjóðasamn-
inga sem ísland á aðild að. Utan fyrmefndrar 11. gr. MSE er vafalaust mikilvægust
þessara samþykkta Félagsmálasáttmáli Evrópu en þar er í 6. gr. beinlínis vísað til
verkfallsréttar og skyldu aðildarríkja til að tryggja að stéttarfélög njóti slíks réttar.9
Samþykktir Alþjóðavinnumálastofnunarinnar (ILO) nr. 87 og 98 hafa einnig verið
taldar vemda verkfallsréttinn og 8. gr. Samnings Sameinuðu þjóðanna um efna-
hagsleg, félagsleg og menningarleg réttindi mælir fyrir um vemd verkfallsréttar-
ins. Hér verður ekki fjallað um þessar alþjóðasamþykktir aðrar en Mannréttinda-
sáttmála Evrópu. Ástæðan er einkum sú að staða þessara samþykkta allra er að því
leyti ólík stöðu mannréttindasáttmálans að ekkert viðbragðs- eða eftirlitskerfí sam-
bærilegt við Mannréttindadómstól Evrópu íylgir samþykktum þessum. Ahrifa-
máttur þessara samþykkta gagnvart túlkun ákvæða í landsrétti er því miklum mun
takmarkaðri en mannréttindasáttmálans, og í raun má segja að samþykktir þessar
hafi að því er varðar áhrif á túlkun inntaks félagafrelsisákvæðis stjómarskrárinnar
fyrst og fremst gildi til fyllingar 11. gr. mannréttindasáttmálans, en einmitt þannig
hefur þeim einnig verið beitt af mannréttindadómstólnum sjálfum. Þá má einnig
henda á að Hæstiréttur hefur í dómum sínum fyrst og fremst litið til Mannréttinda-
sáttmála Evrópu við túlkun á ákvæðum stjómarskrár þrátt fyrir að skuldbindingar-
gildi fleiri alþjóðasamþykkta kunni að formi til að hafa verið hið sama.
8 Sjá Tonia Novitz: Intemational and European protection of the right to strike. Oxford University
Press 2003, bls. 225-229 og Lars Adam Rehof & Tvge Trier. Menneskeret. Jurist- og 0konom-
forbundets Forlag 1990.
? *>• gr. Réttur til að semja sameiginlega.
I þvi skyni að tryggja, að réttur til að semja sameiginlega verði raunverulega nýttur, skuldbinda
samningsaðilar sig til:
f að stuðla að sameiginlegum viðræðum milli verkafólks og vinnuveitenda,
að stuðla að frjálsum samningaumleitunum milli vinnuveitenda eða vinnuveitendafélaga og
verkalýðsfélaga, þegar nauðsynlegt er eða við á, í þeim tilgangi að ákvarða laun og vinnuskilyrði
með heildarsamningum,
3- að stuðla að stofnun og notkun viðeigandi sáttafyrirkomulags og gerðardóma eftir samkomulagi
v>ð lausn vinnudeilna og viðurkenna:
4- rétt verkafólks og vinnuveitenda á sameiginlegum aðgerðum, þegar hagsmunaárekstrar verða, þ.
a m. verkfallsrétti, með þeim takmörkunum, sem til kynnu að koma vegna gerðra heildarsamninga.
311