Búnaðarrit - 01.01.1895, Qupperneq 17

13
víst, að garðyrkja heiir verið mjög lítið stunduð1. Get-
ið er um laukagarð á Hólum, bæði um miðja 15. öld
og miðja 16. öld. Gísli Magnússon sýslumaður á Hlíð-
arenda (Vísi-Gísli, d. 1695), lagði allmikla stund á garð-
yrkju, en fáir eða cngir tóku það eptir honum, og varð
því sú viðleitni hans að cngu2 * * * * *. Eptir miðja 18. öld,
urðu nokkrir til að hyggja á garðyrkju, svo sem aðrar
nytsamlegar framkvæmdir og umbætur. Konungur og
landstjórnarmenn studdu þetta einnig á ýmsan hátt. í
samþykt þeirri um „innrjettingarnar“, er konungur sam-
þykti 4. janúarm. 1752, er svo ákveðið (i 14. gr.), að
fjelagið skuli ala önn fyrir akuryrkju og skógrækt í
landinu8. í Konungsbrjeíi 1754, sem áður er nefnt, er
bændum einnig boðið, að leggja stuud á garðyrkju. Þá
er Horrebow kom lit hingað 1749, segist hann hafasjeð
matjurtagarð á Bessastöðum í góðri rækt, og haíi þar
vaxið alskonar matjurtir. Hann segir og að kálgarðar
sje hjá nokkrum embættismönnum landsins4. Þetta
sýnir, að garðyrkja heíir eigi verið með öllu óreynd og
*) Eg hefi minzt nokkuð á garðyrkju í fornöld í ritgerð minni,
um „landbftnaðiun íslenzka fyrrum og uú“ (Búnaðarrit VII. árg.
bls. 7—8.).
2) Gisli gcrði einnig rækilcgar tilraunir til kornræktar, og er
svo sagt, að haun hafi venjulega tengið tunnu korns á ári, þá er
hann bjð á Hlíðarenda. Á Munkaþverá hafði haun gert allmiklar
tilraunir til að rækta ýmsar nytsamar plöntur innlendar (Worm.
Epist. 855. bls.). Gisli vildi efla akuryrkju, iðnað og meutun í
landinu, og margskonnr nýjungum vildi hann koma á. Eptir hann
eru til tvær ritgerðir uin þetta efni á latínu („Consignatio instituti
seu ratioues eorum, quæ in patria moa Islandia ol'ficero statui" ete.
og „Res et scopus hactonus pro patria iBÍaudia suscepti nogotii11).
Gísli var hinn merkilegasti maður, og talinn iærðastur allra leik-
manna, er þá voru hjer á landi.
8) Lögþingisbók 1758 Nr. 23
*) Horrebow: Eftorretninger om Islaud, Kh. 1762, bls. 91.