Búnaðarrit - 01.01.1895, Síða 36

32
betur búandanuin fyrirhöfn sína“, segir hann; „þar af
lifir hann sæll í landinu og hans afkvæmi eptir hann;
hjá hinni ókomnu öld hefir hann sæmdarmanns nafn,
og með þessum dugnaði í landyrkjunni kemur hann því
til leiðar, að guð fær margan þakklætis-borðsálm af
þeirra munni, sem annars hefðu aldrei verið til, eða
lifað í eymd og ánægjuleysi, því jarðarræktin er sá rjetti
vegur til þess, að börnin uppalist til dygða og dugnað-
ar, en mannfólkið fjölgi í landinu“.
Ymislegt er í kenningum sjera Bjarnar, sem kemur
í bága við það, sem nú er talið hagkvæmt og nauðsyn-
legt. Einkum er þetta í þeim efnum, er snerta kaup-
skap við útlenda menn. En vjer verðum að gæta þess,
að á þossum tíma var verzlun allri öðruvísi háttað en
nú. Þá var einokunarverzlun, og öll viðskipti við kaup-
menn svo ill og óhagkvæm, að mikil ástæða var til að'
kaupa sem minst af útlendri vöru, en reyna að bjarg-
ast sem mest við eigin efni. Við þetta bættist einnig
að verzlunarkenningin (Merkantilisme) var enn í nokkr-
um veg, eigi sízt hjer á landi, þar sem allar breyting-
ar á hugsunarhætti manna og skoðunum verða nokkru
síðar en með öðrum þjóðum. Eigi er þetta svo að
skilja, að nokkur íslendingur hafi fylgt verzlunarkenn-
ingunni, svo sem hún var í raun og veru, en hún hafði
mikil áhrif á hugsunarhátt landsmanna í ýmsum grein-
um, og hún studdi einkum þá trú, að mest væri vert
að búa að sínu, og hafa sem minst viðskipti við kaup-
menn. Þetta var eðlileg kenning á þeim tíma, er verzl-
unin var í einokunarböndunum, en þessi hugsunarháttur
var lengi injög ríkur eptir að verzlunin varð frjáls, og
er eigi enn horfinn ineð öllu. Mest áhrif hafði þó kenn-
ing „fysiókratanna“ á umbótamennina íslenzku um þess-
ar mundir, og það má sjá að sjera Björn hefir fylgt