Búnaðarrit - 01.01.1895, Side 50

46
nokkrir gátu notið. Ennfremur var það svo mjög' undir
atvikum komið, gætni, snarræði og dugnaði hvers ein-
staklings, hvort hættan var mikil eða eigi, og því lá
það eigi nærri, að almenningur tæki skipin í ábyrgð,
heldur að eins skipaeigendurnir eða þeir, sem fyrir þeim
rjeðu. Þótt menn veiddu þá allmikið af fiski, bæði úr
sjó, ám og vötnum, voru þeir þó töluvert færri en nú,
scin lifðu þá af sjávarútvegi. Sjávarbænda gætti þá
lítið í samanburði við sveitabændur, en allir bændur
áttu hús og kú; það voru þær tvær máttarstoðir, sem
hver bóndi varð að hafa til lifseldis fyrir sig og sína,
hvort sem hann var leigjandi eða cigandi að þeim.
Þess vegna vildu menn tryggja þetta tvent, til þess að
koma í vcg fyrir fátækt og að menn kæmust á vonar-
völ, og fyrir því gengu hreppsmenn í innbyrðis ábyrgð'
á kúm sinum og húsum.
Hvenær ábyrgð á nautfje og húsum var í lög tek-
in vita menn eigi, því þess er hvergi getið í fornum
ritum. En lög þessi bera það með sjer, að lítil ástæða
er til þess að ætla að þau sje eldri en frá 12. öld,
cn vel má vera að þau sje yngri, eða frá fyrra hluta
13. aldar.
Nú er mál þetta aptur komið á dagskrá íslendinga
eptir „sex hundruð sumur“. Nautpeningur hefir fækk-
að í landinu, og fólk dáið úr hungri, þegar harðæri hafa
dunið yfir. Húsaskipun er vesalmannleg víðast hvar, og
miklu verri í samanburði við sinn tíma, en hún var til
forna. Það er fjarri því, að mcnn alment hafi með
greind og þreki lagt stund á að bæta bæi sína. Yesal-
dómur manna hefir verið meiri en svo, enda var löngum
erfitt að fá húsavið, þegar verzlunareinokunin grúfði