Búnaðarrit - 01.01.1895, Side 82

78
manna, einkum Norðmanna. Pegar menn virða fyrir
sjer þau lífsskilyrði eða þann kost eða hag, sem verzl-
unin í Noregi og á íslandi átti við að búa, þá sjá menn
bezt, að það var mjög eðlilegt að þetta skyldi fara
svona.
Pá er ísland bygðist var engin veruleg kaup-
mannastjett og kaupstaðir því nær engir í Noregi. Þeir
sem skip áttu, sigldu til annara landa, er þeir þurftu.
Landnámsmennirnir á íslandi áttu nóg skip og gerðu
eins. Á meðan ástæður manna voru eins á íslandi og
í Noregi, gátu Islendingar rekið verzlun sína jafnframt
Norðmönnum. En á þeirri hálfu fjórðu öld eða því nær
það, er þjóðveldið stóð, breyttist verzlunin í Noregi. 1
lok 10. aldar ljet Ólafur Tryggvason efla til kaupstaðar
í Niðarósi. Eiríkur jarl órækti að vísu Niðarós, en ljet
hefja kaupstað að Steinkerum, innar við Þrándheims-
fjörð. Aptur á móti Ijet Ólafur helgi Haraldsson efla
Niðarós og endurreisa hann. Hann Ijet og reisa Sarps-
borg, víggirti hana, og efndi þar til kaupstaðar. Har-
aldur harðráði efldi staðinn í Niðarósi og ljet reisa kaup-
stað austur í Osló. Höfðu löngum margir kaupmenn
verið í Víkinni, því hún lá vel við verzlun til Svíþjóð-
ar, Danmerkur og við löndin kringum Eystrasalt. Þar
stóð Túnsberg enn í fullum blóma, og þaðan var cigi langt
til Konungahellu við Gautelfi, austur á landamærum
Noregs.
Allir Noregs konungar höfðu átt í ófriði, sumir
meira, sumir minna; en er hjer er komið sögunni,
fengu þeir konung, sem forðaðist allan ófrið, en lagði
mikla stund á að efla velsæld manna og vorzlun. Kon-
ungur sá var Ólafur kyrri, er ríkti frá 1067—1093.
Hann „setti kaupstað í Björgyn; gerðist þar brátt mik-
ið setur auðugra manna, og tilsiglingar kaupmanna af